O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

So'lakning tarkibi va x o ssa la ri.
O g 'iz b o 'sh lig 'id a g i so 'la k aralash 
h arakterga ega. U ning PH 6,8-7,4 g a teng. O dam larda bir sutkada 0,5-21 
so 'la k ajraladi. S o 'la k 99% s u v v a 1%
q u ru q m o d d a la rd a n ib o rat. Q u ru q qism i o rg a n ik v a a n o rg a n ik
m oddalardan iborat. A norganik m oddalar-xlorid bikarbonatlar, sulfatlar, 
fosfatlar anionlardan va natriy, kaliy, kalsiy, m agniy kationlaridan, ham da 
tem ir, m is, nikel va b oshqa m ikroelem entlardan tashkil topgan. S o 'la k
tarkibidagi organik m oddalar asosan oqsillardan iborat. O qsil shilim shiq 
m odda 
mutsin
oziq m oddalam i biriktirib luqm a hosil qilishda ishtirok 
etadi. S o 'la k tark ib id ag i asosiy ferm en tlar kuchsiz ishqoriy m uhitda 
faoliyat k o 'rsa tu v c h i 
am ilaza
va 
maltazalardir.
A m ilaza polisaxaridlam i 
(k ra x m a l, g lik o g e n ) d isa x a rid m a lto z a g a c h a p a rc h a la y d i. M a lta za 
m altozani g ly ukozagacha parchalaydi.
S o'lakning tarkibida oz m iqdorda uchraydigan boshqa ferm entlar ham 
bor: gidrolazalar, oksireduktazalar, transferezalar, proteazalar, kislotali va 
ishqoriy fosfatazalar. S o 'la k tarkibida bakteriotsid ta ’sirga ega b o 'lg a n
oqsil tabiatli m odda 
lizotsim (muromidaza)
m avjud.
O ziq m o d d a la r o g 'iz b o 's h lig 'id a oz, o 'r ta c h a 15 sek u n d v aq t 
davom ida turadilar, shuning uchun ham bu yerda kraxm al to 'la parchalanib 
ulgurm aydi. L ekin o g 'iz b o 's h lig 'id a g i hazm ishga tushiruvchi t a ’sir 
qilishi orqali oziq m oddalam i oshqozon-ichak yo'lining keyingi qism larida 
parchalanishida k atta aham iyat kasb etadi.
So ‘lakning vazifalari.
S o 'la k bir necha v azifalam i bajaradi.
H azm ga o id vazifalari-
oziq m oddalam i nam laydi, shilim shiq (mutsin) 
m oddalar qism larini biriktirib ovqat luqm asini hosil qiladi, yutilishini 
osonlashtiradi, tarkibidagi ferm entlar ta ’sirida oziq m oddalar gidrolizi 
bo sh lan ad i.