O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

S en sor tizim da axborotlarni q ayta ishlash m exanizm lari.
Sensor 
tizim da axborotlarni qayta ishlanishida q o 'z g 'a tu v c h i va torm ozlovchi 
n eyronlar orasidagi o 'z a ro b o g 'lan ish jaray o n lari yotadi. Q o 'z g 'a tu v c h i 
o 'z a ro b o g 'la n is h ja ra y o n i n e g iz id a shu n arsa y o ta d ik i, m a rk a zg a 
intiluvchi har bir akson yuqorida jo y lash g an sensor tizim ni bir necha 
neyronlari bilan aloqa hosil qiladi, bularning har biri oldingi qavatdagi 
hujayralardan bir nechtasidan signal oladi.
Bir neyronga signallarni olib keluvchi reseptorlar m ajm uasiga 
reseptor
m aydoni
deb ataladi.
R eseptiv m aydon q o 'sh n i neyronlar tom onidan qism an berkiladi. 
Sensor tizim dagi bunday bog'lanish nerv turi degan tuzilm ani hosil qiladi. 
B u n d a y tu r y o r d a m id a s e n s o r tiz im n i k u c h s iz s ig n a lla r g a ham
sezu v ch an lig i o rtad i, bundan tashqari o 'z g a ru v c h a n tashqi m uhitga 
m oslashuvini ta ’m inlaydi.
Sensor tizim torm ozlovchi axborotlarni qayta ishlashida odatda, har 
b ir q o 'z g 'a t u v c h i s e n s o r n e y r o n t o r m o z lo v c h i in te r n e y r o n n i 
faollashtiradi. Intem eyron o 'z navbatida eng q o 'z g 'a lg a n elem entning 
im pulsatsiyasini b o 'g 'ib q o 'y a d i (ketm a - ket yoki qay tar torm ozlanish) 
y o k i sh u q a v a td a g i q o 's h n i s i n i to r m o z la y d i ( y o n y o k i la te r a l 
torm ozlanish). Bu torm ozlanishning kuchi qanchalik k atta b o 'lsa , unga
407

---

y a q in q o ‘sh n i h u ja y ra la rg a n isb a ta n sh u n c h a lik b irin c h i e le m e n t 
q o 'z g 'a lg a n lig i yuqori bo'lad i.
Sensor tizimning m oslashishi (adaptatsivasi).
Sensor tizim organizm
e h tiy o jig a ham da tashqi m uhit sharoiti o 'z g a ris h ig a q arab о zin in g
hususiyatlarini o 'zg a rtira oladi.