O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

e r itr o p e n iy a ,
o r tis h i esa 
eritrotsitoz
deb ataladi.
240

---

G em oglobin va uning birikm alari.
T ark ib id a x ro m o to p ro te id -
g e m o g lo b in n i s a q la s h e r i t r o t s i t n i n g a s o s iy v a z if a s i d ir . O d a m
gem oglobinining m olekulyar m assasi 68800 ga teng. G em oglobin oqsil 
(globin) va tem ir saqlovchi (gem ) qism lardan iborat. 1 m olekula globinga 
4 m olekula gem to 'g 'r i keladi.
S o g io m odam qonida gem oglobin m iqdori - erkaklarda 130-160 g/1 
v aa y o lla rd a 120-165 g/1 ni tashkil qiladi.
G em oglobinning asosiy vazifasi 0 2 va C O , lam i tashishdir. Bundan 
tashqari, gem oglobin b ufer xossaga ega, shuningdek, u ayrim zaharli 
m oddalam i biriktira oladi.
O dam va hayvonlar gem oglobini tarkiban farq qiladi. Bu farq uning 
oqsil qismi globinga b o g iiq . G em esa barcha hayvonlarda bir xil tuzilishga 
ega. G em m a rk a z id a 0 2 b irik tira o la d ig a n F e2+ u sh lo v c h i p o rfirin
molekulasidan iborat. O dam gem oglobinining oqsil qismi har xil tuzilishga 
eg a b o 'lib , b ir n e c h a fra k siy a la rd a n ib o rat. K a tta y o sh li o d a m la r 
gem oglobinining k o 'p qism i (95-98% ) A (lotincha adultus-katta yoshli); 
2-3% g em o g lo b in A 2; 1-2% fetal (lo tin c h a fetus - hom ila), yoki F 
gem oglobin fraksiyalaridan iborat. A va A
t
gem oglobinlardeyarli barcha 
eritrotsitlarda uchraydi, F gem oglobin esa h ar d oim uchrayverm aydi.
F gem oglobin asosan hom ila qonida uchraydi. Bola tu g 'ilish davriga 
k elib u n in g q o n d a g i m iq d o ri 7 0 -9 0 % g a y e ta d i. F g e m o g lo b in A 
gem oglobinga nisbatan yuqoriroq O , bilan x im iyaviy y aqinlikka ega 
b o 'lg an lig i tufayli hom ila to 'q im a sid a g ipoksiya holati kelib chiqm aydi.