O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

spesifik (maxsus)
va 
nospesifik (g'avri maxsus) y a d ro la r
degan ikkita 
katta guruhga ajratishni taklifetdi. Bunda talam us yadrolaridan katta yarim 
sharlar po'stlo g 'ig a boruvchi tolalar oxirlarining morfologik xarakteristikasi 
va shu yadrolar ta ’sirlanganda yarim sharlar p o 'stlo g 'id a g i elektr faolligi 
o'zgarishlarining elektrofiziologik xarakteristikasi asos qilib olindi. Spesifik 
yadrolardan boshlanuvchi tolalar — 
talam usning spesifik y o 'lla ri
katta 
yarim sharlar p o 'stlo g 'in in g 3-4 qavatida tugab, sensor va assotsiativ 
z o n a la rn in g chekli m iq d o rd ag i h u ja y ra larid a sin a p sla r hosil qilad i. 
N ospesifik yadrolardan boshlanuvchi tolalar — 
talamusning nospesifik
y o ‘liar
katta yarim sharlar p o 'stlog'ining turli qism larida bir talay tarm oqlar 
beradi va yarim sharlar p o 'stlo g 'in in g turli qism larida bir talay neyronlam i 
q o 'z g 'a lish jarayoniga tortadi. Talam usning spesifik yadrolari katta yarim
s h a rla r p o 's t l o g 'i n i n g m u a y y a n q is m la rig a b e v o s ita b o g 'la n g a n . 
T alam usning n ospesifik yadrolari esa signallarni k o 'p in c h a p o 'stlo q
ostidagi yadrolarga o 'tk azad i, bu yadrolardan esa im pulslar yarim sharlar 
p o 'stlo g 'in in g turli qism lariga bir y o 'la kiradi.
M o rfo lo g ik m a ’lu m o tlarg a y ara sh a o 'tk a z ilg a n elek tro fizio lo g ik
tadqiqotlar shuni ko'rsatd ik i, spesifik yadrolar ta ’sirlanganda katta yarim
sh a rla r p o 's tlo g 'in in g faq at ch e k la n g an q ism larid a g i e le k tr faolligi 
o 'z g a ra d i, y a ’ni birlam chi ja v o b la r kelib chiqadi (G Jasp e r). N ospesifik 
yadrolarning ta ’sirlanishi esa elektr faolligiga t a ’sir etadi, y a ’ni katta 
yarim sharlar p o 's tlo g 'in in g keng sohalarida «faollashish reaksiyasi»ni 
vujudga keltiradi.
T alam usning spesifik yadrolari t a ’sirlanganda katta y arim sharlar 
p o 's tlo g 'id a yuzaga chiqarilgan p o tensialning m aydonga keladigan la­
ten t davri atigi 1-6 
m /sek
, holbuki talam u sn in g n ospesifik yadrolari 
ta ’sirlanganda yarim sharlar p o 'stlo g 'id a g i elektr faolligi o 'zg a ra d ig an
latent d av r 10-50 
m/sek.
Bu holda latent dav m in g shunday uzoq davom
e tis h i ta la m u s n in g n o s p e s if ik y a d r o la r id a n k a tta y a r im s h a r la r
p o 's tlo g 'ig a boradigan y o 'ld a ketm a-ket ulangan ney ro n lar va sinapslar 
k o 'p lig id a n guvohlik beruvchi salm oqli dalil hisoblanadi.
134

---