O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V



Download 5,05 Mb.
Pdf ko'rish
bet419/434
Sana30.06.2022
Hajmi5,05 Mb.
#718879
1   ...   415   416   417   418   419   420   421   422   ...   434
Bog'liq
Normal Fiziologiya (Alaviya O.T.)

h ayotiy
ehtiyojlar,
y a ’ni 
h iologik ehtiyojlar.
Ikkinchisi - 
ijtim oiy ehtiyojlar,
jam iyatda e ’tiborli odam bo ’lish, m a’lum bir darajaga erishish va hokazo, 
uchinchisi -
g 'o v a v iy eh tiyoj
- o ’zi va o ’rab turgan dunyoni anglash, 
sa n ’atga b o ’lgan ehtiyoj va h. k.
A gar insonda ehtiyoj b o ’lm asa, (P = 0 ) h is-tu y g ’u paydo b o ’lm aydi 
(E=O j. Z aruriy va m avjud axborotlar teng b o ’lganda ham (In= ls) hech 
qanday h is-tu y g ’u paydo b o'lm aydi.
S a lb iy h is - tu y g ’u a x b o ro t ta n q is lig id a n , ijo b iy h is - tu y g ’u esa 
axborotning yetarli darajada ekanligidan kelib chiqadi.
Yana bir nazariyani G .I.K ositskiy yaratdi va uni 
fiziologik nazariya
deb atadi. G .I.K ositskiy b o 'y ich a inform atsion nazariya his-tuyg'uni to 'la
aks e ttirib b ero lm ay d i, chunki sa lb iy h is -tu y g 'u faq a tg in a axb o ro t 
tan q islig id an g in a kelib chiqm asdan, vaqt va energiya (kuch-quvvat) 
yetishm asligidan ham kelib chiqishi m um kin. U shbu nazariyada his- 
tu y g ’u z o ’riqish holatining bir davri deb hisoblangan.
Z o ’riqish holatining (SN ) kelib chiqishini quyidagi tenglam a bilan 
ifodalash mumkin:
SN = S (ln En V n - l s -E s Vs)
Bu yerda S m aqsad, In - zaruriy axborot, E n-zaruriy energiya (kuch), 
V n -z a ru riy vaq t, ls-m a v ju d ax b o ro t, E s-m av ju d en e rg iy a (k u ch ), Vs- 
m avjud vaqt. D em ak, m aqsadga erishish uchun uchragan qarshiliklarni 
y e n g ish d a z o ’riq ish h olati k elib ch iq ish i tabiiy. M aq sad g a erish ish
u ch u n fa q a tg in a a x b o ro t z a ru r b o 'lm a s d a n v aq t va e n e rg iy a ham
zarurdir. Z aru riy ax b o ro t, energiya va vaqt in so n n in g m avjud axborot, 
e n e r g iy a v a v a q t la r ig a s o l i s h t i r i l i b u n in g m a q s a d g a e r is h i s h
im koniyati aniqlanadi. A gar m aqsad y o 'q (S -O ) b o ’lsa, z o ’riqish holati 
kelib ch iq m ay d i. In En V n -ls Es V s = 0 b o ’lganda ham xuddi shunday 
holat kuzatiladi. In En V n -ls Es V s > 0 b o 'lg a n d a z o ’riqish holati kelib 
chiqadi.
Z o ’riqish holati quyidagi ketm a-ket keluvchi 4 davr m avjud:
1. VM A (diqqat, safarharlik, faollik)
2. SOE (stenik salbiy em otsiya)
3. A SO E (astenik salbiy em otsiya)
4. Nevroz
458


H ar bir d avr uchun m a’lum bir su b ’ektiv va o b ’ektiv holatlar xosdir. 
Birinchi davrda m odda alm ashinuvining ortishi, vegetativ (nafas, qon 
tom ir) va som atik (m uskullar tonusini, jism oniy va aqliy ish qobiliyatining 
ortishi) faoliyatlam ing kuchayishi kabi m oslashuv reaksiyalari kuzatiladi. 
D iq q a te ’tib o r ortadi, ilhom b ag ‘ishlovchi ruhiy k o 'tarin k ilik kuzatiladi. 
Bu holatlam ing k o ‘rinishi q o ’yilgan m aqsadning qiyinligiga bo g ’liq, lekin 
o ’ta qiyin bo’lmasligi zarur. M azkur holatningm untazam ligi chiniqtiruvchi 
omil bo ’lish qobiliyatini va har xil zararli om illarga chidamliligini orttiradi.
Ikkinchi davrda, q o ’yilgan m aqsadga erishish uchun vegetativ va 
som atik faoliyatlar kuchli safarbar qilinadi: o 'ta kuchli q o ’z g ’alishlar, 
organizm da «bo'ron» bo’lishi, g ’azab, nafrat, idrokning susayishi holatlari 
kelib chiqishi mum kin.
U chinchi davrda jism o n iy va aqliy ish qobiliyati keskin susayadi, 
b osh m iy a p o ’s tl o g ’ ida to rm o z la n is h h o la ti k e lib c h iq a d i, sezg i 
a ’zolarining faoliyati susayadi, yurak-qon tom ir tizimi faoliyati o ’zgaradi. 
Insonda g 'am g in lik , q o 'rq ish , o jizlik, voqelikni to 'g 'r i baholay olm aslik 
holatlari kuzatiladi.
T o ’rtin c h i d a v r d a -n e v ro z -x u lq -a tv o rn in g b u z ilis h i, b osh m iya 
p o ’stlo g 'id a q o 'z g ’alish va torm azlanish o ’rtasida m uvozanatsizlik, ish 
qobiliyati keskin susayishi kuzatiladi. Insonda ruhiy ezilish, o ’zining 
keraksizligini, kelajagi y o ’qligini his qilish paydo b o'lad i.
G .I.K ositskiy b o ’yicha z o ’riqish holatidan chiqqanda insonda ijobiy 
h is-tu y g ’u vujudga keladi. Q anchalik o g ’ir zo 'riq ish holatidan chiqsa, 
shunchalik kuchli ijobiy h is-tu y g 'u vujudga keladi.

Download 5,05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   415   416   417   418   419   420   421   422   ...   434




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish