O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

S illiq m u s k u lla r a v to m a tiy a s i.
S i l l i q m u s k u l l a r n i n g s k e l e t
m u s k u lla r id a n farq q ila d ig a n xarakterli to m o n i shuki, silliq muskul 
a v to m a tiy a x o s s a s ig a egadir.
M e ’da, ichak, o ' t pufagi, siydik y o 'l l a r i v a b o s h q a bir q an c h a 
o r g a n la rn in g silliq m u sk u llarin i te k s h ir g a n d a u la rn in g o 'z - o 'z i d a n
q isqa rishi k u za tilg an .
S i l l i q m u s k u l l a r n i n g a v t o m a t i y a s i t a b i a t i y u r a k m u s k u l l a r i
a v t o m a tiy a s ig a o 'x s h a s h . Ichak d e v o r in in g nerv ch ig a lla r id a n xalos 
qilingan muskul b o 'la k l a r i ustidagi ta jribala r av to m a tiy a n in g m ioge n 
ta b iatig a eg a ek a n lig in i isbot qildi. R in g e r -L o k k er itm a sig a shunda y 
muskul b o 'lag i solinganda ular avtomatik ravishda qisqara oladi. O 's h a
m u s k u l b o ' l a k l a r i d a n e r v h u j a y r a l a r i n i n g y o ' q l i g i g i s t o l o g i k
te k sh ir ish d a a n iqlanga n.
Silliq m u sk u l to la la rid a m e m b ra n a p o te n s ia lin in g qu y id a g i ( o 'z -
o 'z i d a n ) sp o n ta n te b ra n ish la ri ta fo v u t qilinadi: 1) de p o ly a riz a siy a - 
sin in g sust t o 'l q i n l a r i - sikl u zunligi bir n e c h a m in u t v a am p litu d a si 
20 
m v
c h a m a s i; 2) h a r a k a t p o te n s ia lla r i y u z a g a k e l is h id a n old in 
p o te n s ia ln in g k ic h ik te z -te z te b ra n ish la ri; 3) h a ra k a t p ote nsia llari.
P la stik lik -
silliq m u sk ulning yana m u h im xossalaridan biri b o 'lib , 
hisoblanadi, y a 'n i c h o 'z ilis h d a n keyingi o ' z ta ra ngligini o 'z g a rtirm a y
sa q lay olish qobiliyatidir.
65

---

1
Plastikligi kam skelet muskuli bilan plastik silliq muskul o'rtasidagi 
tafo vutni aniqlash uchun ularga yuk osiladi, m uskul y u k n in g hisobiga 
c h o 'z ila d i . sh u n d a n s o 'n g , y u k la r olib ta sh la n ad i. Yuk o lin g a n d a n
s o ' n g , s k e le t m u s k u l i d a r h o l q is q a ra d i, y a ’ni d a s t l a b k i h o la tig a
qaytadi. Bunga q aram a-qarshi o 'la ro q , silliq m uskul biror t a ’sir tufayli 
f a o l r a v i s h d a q i s q a r m a g u n c h a y u k o l i n g a n d a n k e y i n h a m
c h o 'z ilg a n i c h a qolaveradi.
Plastiklik xossasi k o v ak a 'z o la r , m a salan , q o v u q dev o rid a g i silliq 
m u sk u l la r n in g norm al faoliyati uchun j u d a k atta a h a m iy a tg a egadir: 
qovuq d ev o rla rid ag i silliq m u sk u lla r plastik b o 'lg a n l ig i uchun qovuq 
o z m i- k o 'p m i t o 'lg a n d a ichidagi bosim nisbatan kam o 'z g a ra d i.
X u l o s a q ilib a y t g a n d a , silliq m u s k u l l a r n i n g p la s t i k l i g i ichki 
a 'z o la r n in g normal faoliyat ko 'rsa tish larin i t a ’m in laydi.
qisqarishi (o'ngda), va taqqoslash uchun boldir muskulini qisqarishi
(chapda).