O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V



Download 5,05 Mb.
Pdf ko'rish
bet24/434
Sana30.06.2022
Hajmi5,05 Mb.
#718879
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   434
Bog'liq
Normal Fiziologiya (Alaviya O.T.)

Kichik postsinaptik potensiallar.
Harakatlantiruvchi nerv oxirlarida 
qo'zg'algandagina emas, balki tinchlik holatida ham atsetilxolin ajralib
47


turadi. Farqi shuki, tinchlik holatida sinaps yorig‘iga ozgina atsetilxolin 
chiqadi. Ayni paytda ajralib chiqadigan ozgina mediator-atsetilxolin 
« k v a n t l a r i »
t a ' s i r i d a
p o s t s i n a p t i k
m e m b r a n a
k u c h s iz
d e p o ly a r iz a ts iy a l a n a d i, b u n in g n a tija s id a k ic h ik ( m in ia ty u ra ) 
potensiallar yuzaga keladi. Bu kichik potensiallar amplitudasi qariyib 
0,5 mv, y a'n i harakat potensialining amplitudasiga nisbatan taxminan 
50-80 baravar kam. Kichik potensiallar faqat nerv-muskul sinapsidagina 
emas, balki MNT dagi boshqa sinapslarda ham kuzatilgan.
N erv-m uskul sinapsiga kurarening ta 'siri.
Shunday moddalar 
ham borki, ular xolinoreseptorlar bilan atsetilxolindan ham mahkamroq 
bog‘ hosil qiladilar. Ularga kurare va boshqa b a ‘zi birikmalar (d-tubo- 
kuranin, diplatsin, flaksedil va b.) kiradi. Ular muskulga ta'sir etgach, 
xolinoreseptiv substansiya blo kadalanib qoladi va natijada nerv 
impulsi ham, s u n 'iy y o 'l bilan quyilgan atsetilxolin ham muskul 
tolasini q o 'z g 'a ta olmaydi.
Yaqingacha nerv-m uskul sinapsiga k u rarening t a 's i r etishini 
o 'r g a n is h faq atg in a nazariy ah a m iy a tg a ega edi, xolos. Biroq, 
jarrohlikning tez rivojlanishi munosabati bilan tabiiy nafas olishni 
to 'x ta tib q o 'y g a n holda operatsiyalar qilish imkonini beradigan 
vositalarni qidirish zaruriyati tug'ildi. Shundan so'n g, kurare va uning 
hosilalaridan keng va samarali foydalanila boshlandi.
Hozir ko'krak va qorin bo'shlig'idagi ko'pgina operasiyalar klinikada 
ku rareg a o 'x s h a s h t a 's i r etuvchi p re p a ra tlar bilan nerv-m uskul 
blokadasi fonida sun'iy nafas oldirish sharoitida o'tkazilmoqda.
Xolinoreseptorlar bilan yanada kuchli bo g ' hosil qiluvchi toksin 
- bu ilon zahari toksinidir.
N e rv-m u sk u l sin a p si c h archaganda о ‘tk a zilish n in g buzilishi.
Nerv tolalari uzoq ta'sirlanganda muskul, ayniqsa, nerv charchashi 
tufayli q o'zg'alishlarni o'tkazish qobiliyatidan mahrum bo'lishidan 
ancha oldin nerv-muskul birlashmasining impuls o'tkazishi buziladi. 
Buning sababi shundaki, nerv uzoq ta'sirlanganda nerv oxirlaridagi 
zaxira keskin darajada kamayadi, shu sababli har bir impulsga ajralib 
c h i q a d ig a n a ts e tilx o lin m iqdori k a m a y a d i va s h u n g a y arash a 
p o s ts in a p tik p o te n s ia lla r ham b o 's a g ' a d a n past d a r a ja s ig a c h a
kamayadi. Bundan tashqari, nerv uzoq vaqt ta'sirlansa, postsinaptik 
membranani atsetilxolinga bo'lgan sezgirligi kamayadi.
M uskullar fiziologiyasi.
Inson tanasining fazodagi harakatini, ko'z 
harakatini, qon-tomirlar va yurak faoliyatini hamda hazm qilish trakti 
faoliyatini amalga oshirishda ikki asosiy turdagi muskullaming ahamiyati
48


kattadir. Bular silliq va ko‘ndalang targ‘il (skelet va yurak k o‘ndalang 
targ‘il muskullari) muskullaridir. Ular bir-biridan tuzilishi va fiziologik 
xossalari jihatidan farq qiladilar, lekin bu ikkala turdagi muskullarda, 
qisqarishning molekulyar mexanizmida umumiy o‘xshashliklar juda ko‘p.
Yurak muskullarining funksiyasi «Yurak va qon aylanish» bobida 
ko'zdan kechiriladi. Bu bobda faqat skelet muskullar bilan silliq 
muskullarning tuzilishi, funksiyasi va fiziologik xossalarini k o ‘rib 
chiqish bilan chegaralanamiz.
S k e le t m u s k u lla r i. S k e le t m u s k u l to la la r in in g s in fla n is h i.
Um urtqali hayvonlarda va ju m la d a n insonlarda skelet muskuli, 
o'zining tuzilishi va funksional jihatidan bir-biridan farq qiluvchi 
muskul tolalarining bir necha turlaridan tashkil topgan. Hozirgi kunda 
4 turdagi muskul tolalari tafovut qilinadi:

Download 5,05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   434




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish