О. Р. Райимбердиева бухгалтерия ҳисоби, ИҚтисодий таҳлил ва аудит

 
48 
49 

---

4. 
Иқтисодий мазмунига мувофиқ харажатлар қандай элементларга бўлинади? 
5.
Тўғри ва эгри харажатлар таркибига нималар киради?
2-савол бўйича дарс мақсади: 
Талабаларда ишлаб чиқариш харажатлари ва уларни 
туркумлаш тўғрисида тушунча хосил қилдириш. 
Идентив ўқув мақсадлари: 
2.1.
Ишлаб чиқариш харажатлари ва унинг туркумларини ажрата билади. 
2.2. 
Асосий ишлаб чиқариш харажатлари ва уларни маҳсулот таннархига қўшишни 
ифодалаб бера олади. 
2-савол баёни. Ишлаб чиқариш харажатларини туркумлаш. 
Режалаштириш, ишлаб 
чиқариш харажатлари ҳисоби ва маҳсулот таннархини калькуляция қилишни ташкил 
қилишнинг асосий тамойилларидан бири ишлаб чиқариш харажатларини ҳисоб ва ҳисоботда 
тўғри гуруҳлашдир. 
«Харажатлар таркиби тўғрисидаги Низом»га мувофиқ ҳамма харажатлар қуйидагича 
гурухланади: 
1)
маҳсулот ишлаб чиқариш таннархига қўшиладиган харажатлар; 
2)
ишлаб чиқариш таннархига қўшилмайдиган, аммо асосий фаолиятдан олинадиган 
фойдада ҳисобга олинадиган давр харажатларига қўшиладиган харажатлар; 
3)
корхона умумхўжалик фаолиятидан олинадиган фойда ва зарарларда ҳисобга 
олинадиган корхона молиявий фаолияти бўйича харажатлар; 
4)
даромаддан ёки фойдадан солиқлар тўлангунга қадар фойда ёки зарар ҳисоб-
китобида ҳисобга олинадиган тасодифий зарарлар. 
Шундай қилиб, харажат моддалари қуйидагича гурухланади: 
1.
 
Маҳсулот ишлаб чиқариш таннархи: 
А) тўғри ва эгри материал харажатлари; 
Б) тўғри ва эгри меҳнат харажатлари; 
В) ишлаб чиқариш аҳамиятидаги устама харажатлар қўшилган ҳолда бошқа эгри ва 
тўғри харажатлар. 
2.
 
Давр харажатлари (ишлаб чиқариш таннархига қўшилмайдиган харажатлар): 
а) реализация бўйича харажатлар; 
б) бошқарма (маъмурий) бўйича харажатлар; 
в) бошқа операцион харажатлар ва зарарлар.