O r g a n I k k I m y o

m
 -  xlorbenzolsulfonati;
g) 2 -  metil -  5 -  xlorbenzolsulfamid
2.  Quyidagi birikmalarni  nomlang  :
0
2n  
a)
S 0 3H
СНз
S 0
2
C1
H,N
SO,H
b)
HO,S
d)
SO
3
H
SO
3
Ca
OH
e)  || 
'| 
f ) H
3
C ^  
S 0
2
0C
2
H
5
 
g) 
SO
2
N 
(СНз)г
S 0
2
C1
3.  Quyidagi reaksiyalarni oxirigacha yetkazing:
kons. H
2
S0
4
a) 
m
 -fenolbenzolsulfokislota - 
mo’l  HOSO
2
CI
b)  fenol  --------------------- *
kons. H
2
S0
4 
d) 
p  -
 krezol  ---------------
1
S0
3
e) 
m
 -  xlortoluol-------
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

4.  Benzoldan quyidagi  birikmalarni sintez qiling:
a) 
p 
-  toluolsulfokislota  ;  b) 
p 
-  xlorbenzolsulfokislota :
 
d)  2  -   meta  -   5  -   nitrobenzolsulfokislota;  e) 
p
  -
 
toluolsulfoxlorid;
f) 3 -  brom -  5 -  nitrobenzolsulfokislota;
5.  Quyidagi sxemalarni tldiring:
konts. H
2
S0
4
 
H
2
S0
4
)S0
3
 
2NaOH
a) СбН
6
  --------------►
  A  --------------►
  B ----------►
 D
konts.H
2
S0
4
 
HN0
3
 
KOH 
KCN 
2 HOH
b)  C
6
H5OH  ------------►
 
A  ------ ►
  B  ------ ►
  D ------ ------------►F
orto -  izomer 
H
2
S0
4
 
HOH 
H+
CH
2
=CH
2
 
H
2
S0
4
 
Вг
2
d) 
СбНб---------- ►
  A  ------------►
  B -------- ►
 D
H* 
рага-izomer 
ҒеВг
3
H
2
S0
4
 
CH
3
CI 
2 KMn0
4
 
H 0S 0
2
C1
g)  СбН
5
-С Н
3
  ----------►
 A ----------►
  B ------------- ►
  D ------------- ►
  E
рага- 
A1C1
3
izomer
6
.Quyidagi 
birikmalarni  oson  sulfolanish  tartibida
 
joylashtiring:
a)  etilbenzol; 
b)  xlorbenzol; 
d)  benzol; 
e) 
m-
 
benzoldisulfokislota;
7.  Kimyoviy aylanishlarni  amalga oshiring:
a)  benzol------ ►
 p-toluolsulfokislotaning monoxloramidi
b)  benzol  ------ ►
  benzolsulfodixloramid СбН
5
 - SO
2
 - NCI
2
d)  /
7
-xlomitrobenzol------
>2-
 gidroksidi-3.5-dinitrobenzolsulfokislota
e)  benzolsulfokislota------ ►
 
m
 -  krezol
8
.  Quyidagi  reaksiyalami oxirigacha yetkazing:
100
° c
a)  xlorbenzol  +  100% li H
2
S0
4
  ----------►
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

60
 ° с
b) 
р-
 nitrotoluol  + 
2 0
% li oleum---------
80-100° C
d)  nitrobenzol  + 60 
%
 li oleum  --------------- ►
ЕГ
e)  2.4 -  dimetilbenzolsulfokislota + оЧа qizigan suv bug’i  --------►
9. 
Sulfolash  reaksiyalari  aromatik  qatorda  boradigan
 
boshqa  elektrofil  almashinish  reaksiyalaridan  qanday
 
farq qiladi?
10.  Xlorsulfon  kislota bilan  reaksiyaga kirishganida
 
C
7
H
8
S 0 2CI  ni,  sulfat kislota ishtirokida suv bug’i  bilan
 
haydaganda C
7
H
8
 ni,  KOH  bilan 300-350°C gacha
 
qizdirilganda esa para-gidroksitoluoini  hosil qiladigan
 
C
7
H
8
0 3S tarkibli  moddaning tuzilishini  aniqlang. Tegishli
 
reaksiyalar tenglamalarini yozing.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

VIII.  F E N O L L A R
Fenollaming  sinflanishi  va  nomlanishi.  Bir  atomli
 
fenollarning  olinish  usullari,  fizikaviy xossalari,  spektral
 
tavsifi  ,kimyoviy  xossalari  (kislotalik  xossalari,  oddiy
 
va  murakkab  efirlarining  olinishi,  elektrofil  almashinish
 
reaksiyalari,gidroksil  guruhining  nukleofil  almashinishi,
 
gidrogenlash,  oksidlash  va  boshqa  reaksiyalari,barqaror
 
aroksil reaksiyalar),muhim vakillari.
Ikki  va  uch  atomli  fenollar.  Xinonlar.  Savol  va
 
mashqlar.
Molekulasida  aromatik yadro  bilan  bevosita  bog‘langan  bir
 
yoki bir necha gidroksil guruhi bor organik birikmalarga  fenol-
 
lar  deyiladi.  Gidroksil  guruhining  soniga  qarab  fenollar  bir-,
 
ikki-,  uch- va ko‘p atomli bladi.
Fenollarning  trivial  nomlari  ko‘p  ishlatiladi.  Sistematik  no-
 
menklaturada  fenollarning  nomi  tegishli  arenlar  nomi  va  -   ol
 
qshimchasidan  hosil qilinadi.  Raqamlash gidroksil guruhi bi-