O qo‘shmurodov, B. Shukuriddinov

Xalsedon – SiO₂ – tolasimon tuzilishga ega. Odatda rangsiz, oq, kul rang va boshqa ranglarda uchratish mumkin. Rangining o‘zgarishiga sabab tarkibida xromofor – rang beruvchi temir, xrom, nikellarning mavjudligidir.

Koesit – SiO₂ kremniy oksidining zich turlaridan bo‘lib, birinchi marta sun’iy ravishda yuqori bosim (35000 atm.) va kuchli haroratda (500–800°), yapon olimi Koes (1953) tomonidan Na₂SiO₃ va (NH₄)HPO₄ birikmalaridan olindi.

Stishovit – SiO₂. Tetragonal singoniyali kremniy oksidining eng zich turi (4,3 g/sm³). U yuqori bosim (160000 atm.) va kuchli haroratda (1200–1400 °C) Rossiya olimlari Stishov va Popovlar (1961) tomonidan sun’iy ravishda olingan.

Ilmenit – FeTiO₃. Tarkibida Fe – 36,8 %, Ti – 31,6 %, O – 31,6 foiz. Nomi Uraldagi Ilmen tog‘i nomlaridan olingan. U trigonal singoniyali bo‘lib, tabiatda yo‘g‘on ustunsimon, plastinkasimon ko‘rinishda paydo bo‘ladi. Ilmenit – temir kabi qora, ba’zan po‘latga o‘xshash kul rang, yarim metall kabi yaltiraydi, qattiqligi – 5–6, solishtirma og‘irligi – 4,7, kuchsiz magnitlilik xususiyatga ega. Ilmenit titan olishda asosiy mineral hisoblanadi. Ilmenitlar asos intruziv jins – gabbroidlar bilan uzviy genetik bog‘liq. Bunda ilmenit, magnetit, apatitlar bilan birga uchraydi.