O qo‘shmurodov, B. Shukuriddinov

6336-§. Piroklast tog‘ jinslari

Vulkan otilayotganda atmosferaga ko‘p miqdorda cho‘g‘dek qizigan vulkan shishasi, turli mineral va qotayotgan lava bo‘laklari otiladi. Bunday bo‘laklar erga tushib katta maydonlarni qoplaydi. Ko‘pincha ular daryo va dengizga tushib cho‘kindi jinslar bilan aralashadi va eng oxiri kamyob jinslar guruhi hisoblangan, cho‘g‘simon bo‘laklardan iborat piroklast jinslarni hosil qiladi. Bu guruhning eng ko‘p tarqalgan bushoq jinslari vulkan kuli deb ataladi. Vulkan kuli 1mm gacha kattakichiklikdagi bo‘lakchalardan tashkil topadi. Ushbu jinslarga yana vulkan qumlari (kattaligi 1–2 mm), vulkan shag‘allari (2–10 mm), lapillalar (uchib kelayotgan cho‘g‘ga o‘xshash havoda uchayotgan lava bo‘laklari, kattaligi uzunasiga 10–30 mm ga teng) va vulkan bombalari (qotgan lava bo‘laklari va parchalari, ko‘ndalang kesimi bir necha metrga boradi) kiradi. Ko‘pincha qayd etilgan bo‘shoq jinslar diagenez jarayonida zich jinslarga aylanib cho‘kindi jinslar bo‘lib qoladi. Bunday jinslarning tuf (ko‘pincha kulli), qumtosh tuf (qum bilan aralashgan tuf), tuf shag‘altoshlar (silliqlangan tog‘ jinslari bo‘laklari aralashgan tuflar), tuf brekchiyalari (tuf bilan sementlashgan o‘tkir qirrali vulkan material) tashkil etadi.