О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov

Suyaklarning birikishi. 
Suyaklar o'zaro harakatchan, yarim harakatchan yoki 
harakatsiz birikishi mumkin (18-rasm). 
Harakatchan, y a ’ni bo'g’imlar orqali biri-
kish
qo‘l va oyoqning naysimon suyaklari uchun xos bo‘ladi. Suyaklarning hara­
katchan birikkan joylari 
bo'g'im
deyiladi. Bo‘g‘imlar orqali birikadigan suyak- 
lardan binning uchi qavariq, ikkinchisining uchi botiq bo‘ladi. Birinchi suyakning
17-rasm.
Ko‘krak qafasi: 
1 7 -
chin qovurg'alar, 
8-10 -
soxta qovurg'alar, 
11, 12 
- yetim qovurg'alar.
18-rasm.
Suyaklarning birikishi: 
1 -
harakatsiz choklar orqali birikish, 
2 -
chala 
harakatchan birikish, 
3 5 -
harakatchan bo'g'imlar orqali birikish.

---

19-rasm.
Tizza bo‘g‘imining 
tuzilishi: 
1
- son suyagi,
2 
- bo'g‘im xaltachasi,
3 -
tizza qopqog‘i, 
4 -
tog1 ay,
5
- bo‘g‘im suyuqligi,
6 -
katta boldir suyagi.
qavariq o‘simtasi ikkinchi suyak botig‘iga kirib 
turadi, Suyaklarning birikish yuzasi silliq va 
yaltiroq tog‘ay bilan qoplangan, Bo‘g‘im bo‘g‘im 
xaLtasi bilan o‘ralgan. Bo‘g‘im bo‘shlig‘i bo‘g‘im 
suyuqligi bilan to‘lgan (19-rasm). Tog‘ay va bo‘g‘im 
suyuqligi suyaklarning bir-biriga ishqalanishini 
kamaytiradi.
Yarim harakatchan birikishda
o‘zaro birikadi- 
gan suyaklar orasida tog‘ay qatlam bo‘ladi. Umurt­
qa pog‘onasidagi umurtqalar o‘zaro shu usulda 
birikadi.
Harakatsiz birikish
choksiz va chokli bo‘ladi. 
Kalla suyaklari o‘zaro 
chok
orqali, yuz va chanoq 
suyaklari, dumgcaza Limurtqalan 
choksiz
birikadi.
Topshiriqlarga javob yozing va javobingizni tekshirib W ring:
1. Umurtqa pog'onasi bo‘limlarini ularga mos kelgan umurtqalar soni bilan birga juft­
lab ko‘rsating: A - bo‘yin, В - ko‘krak, D - be], E - dumg‘aza, F - dum, G -
umurtqalar; 1 - 5 ta, 2 - 5 ta harakatsiz birikkan, 3 - 3-4 ta, 4 - 7 ta, 5 - 12 ta,
6 33 34 ta.
2. Ko‘krak qafasi skeleti suyaklari va ulai sonini juftlab yozing: A - umurtqalar, В -
qovurg‘alar, D - haqiqiy qovurg'alar, E - soxta qovurg'alar, F - yetim qovurg‘alar, 
G - to‘sh; 1 - 7 juft, 2 - 2 juft, 3 - 1 ta, 4 - 3 juft, 5 - 1 2 juft, 6 - 1 2 ta.
3. Birikish xillari va ularga mos kelgan suyaklarni juftlab yozing: A - harakatchan, 
В - chala harakatchan, D - harakatsiz chokli, E - harakatsiz choksiz; 1 - kalla 
suyaklari, 2 - umurtqa pog‘onasi, 3 - chanoq dumg‘aza umurtqalari, 4 - qo‘l va 
oyoqning erkin suyaklari.
0 ‘ylab javob bering:
1. Qo‘l panjasida to'rtta barmoq yonma-yon, bosh barmoq esa ular qarshisida joy­
lashgan. Barmoqlarning bunday joylashuvi qanday ahamiyatga ega?
2. Arxeologik qazilmalardan birida odam suyagi topilgan. Suyak ayol yoki еткакка 
tegishli ekanligini qanday aniqlash mumkin?

---