O. L. Muxamedov Kafedra mudiri

Yoqilg‘i-energetika resurslari. 
O‘zbekistonda tabiiy gaz va neftning bir qancha konlari 
bor. Ularning asosiylari uchta mintaqada joylashgan: 
1.  Farg‘ona  mintaqasi  –  Shimoliy  So‘x,  janubiy  Olamushuk,  Polvontosh,  Chimyon, 
Sho‘rsuv, Mingbuloq  va  boshqa konlardan  iborat bo‘lib,  bu  hududda asosan  neft va tabiiy gaz 
qazib  olinadi.  Bu  konlar  aktikninal  tuzilishida  bo‘lib,  yura-neogen  va  paleogen  qatlamlarda 
joylashgan. Bu konlarning nefti yengil, unda oltingugurt kam uchraydi. 
2. Surxondaryo mintaqasi – Amudaryo, Xavdog‘, Kokaydi, Uchqizil, Lalmikor va boshqa 
konlardan iborat. Ular ham antikninal tuzilishda bo‘lib, yuqori yura qatlamlarida joylashgan. Bu 
konlarning nefti og‘ir tarkibli, unda oltingugurt ko‘p. 
3.
 
Qashqadaryo – Buxoro mintaqasi – o‘zining yirik gaz konlari bilan mashhur. Sho‘rtan, 
Zevarda,  Mubarak,  Uchqir,  Jarqoq  konlari  respublikada  qazib  chiqarilayotgan  asosiy  gazni 
bermoqda.  Keyingi  vaqtda  aniqlangan  Ko‘kdo‘maloq  konidan  neft  bilan  birgalikda  tabiiy  gaz 
ham qazib olinmoqda. 
Yuqoridagilardan tashqari, Qoraqalpog‘iston Respublikasining Ustkuy  mintaqasida ham 
(Quyanshi, Shoxpaxta) bir qancha tabiiy gaz konlari ochilmoqda. 
O‘zbekistonning ko‘mir konlari mahalliy ahamiyatga ega bo‘lib, ularning eng muhimlari 
Toshkent viloyatidagi Angren, Surxondaryo viloyatidagi Sharg‘un va Boysun konlaridir. Ko‘mir 
qatlamlari orasida xo‘jalik ahamiyatiga ega bo‘lgan turli jinslar, gil, kaolin, qum, bentonit, slanes 
va boshqalar uchraydi. Masalan, Angren koni daryo vodiysida,  kaolin qatlamlari ustida  yotadi, 
ko‘mir  qatlamlari  ancha  qalin  (ba’zan  40-60  m  ga  yetadi),  ko‘mir  qatlamlari  ko‘proq  yer 
yuzasiga  yaqin joylashganligi uchun uni ochiq usulda qazib olish mumkin. Angren havzasining 
ko‘miri qo‘ng‘ir bo‘lib, kaloriyasi pastroq, lekin zahirasining kattaligi va iste’molchiga yaqinligi 
iqtisodiy samara beradi.  
Sharg‘un va Boysun ko‘mir konlari esa yuqori sifatli toshko‘mir bo‘lib, qazib chiqarishni 
oshirish ishlari amalga oshirilmoqda. 

---