O. L. Muxamedov Kafedra mudiri

Traktorsozlik va qishloq xo‘jalik mashinasozligi. 
Mashinasozlikning mazkur turi 
mamlakatimiz hududida 1930 yillardayoq shakllana boshlagan edi. O‘sha yillari «Boshpaxta-
sanoati» mexanika zavodida paxtachilikda ishlaniladigan, tuproqqa ishlov beradigan mashinalar, 
paxta tozalash zavodlari uchun texnologik jihozlar, asbob-uskunalar ishlab chiqarish yo‘lga 
qo‘yilgshan edi. Respublikamizda 1990 yillarning boshida traktorsozlikka asos solindi. Toshkent 
traktor zavodida, 30 ot kuchiga ega bo‘lgan, ya’ni «TTZ – 30» rusumli traktor, unga moslangan 
qishloq xo‘jalik mashinalari va qurilmalarini ishlab chiqarish o‘zlashtirildi. Mamlakat qishloq 
xo‘jalik 
mashinasozligi 
tarmog‘idagi 
gigant 
mashinasozlik 
sanoati 
korxonalari 
«O‘zbekqishloqmash» va «Chirchiqmash» birlashmasi g‘o‘za seyalkalari, ko‘sak chuvish 
mashinalari, «TTZ – 30» traktoriga tirkab va osib ishlatiladigan mashinalar, purkagichlar hamda 
parrandachilik uchun jihozlar ishlab chiqaradi. «Chirchiqqishloqmash» birlashmasi esa 
mamlakat paxtachiligini yoppasiga mexanizatsiyalash uchun mashina va mexanizmlar, g‘o‘za 
qator oralarida ishlatiladigan kultivatorlar, o‘g‘it solgichlar, paxta tozalash sanoati uchun turli xil 
mashinalar ishlab chiqaradi. 
Avtomobilsozlik. 
O‘zbekiston jahonda avtomobil ishlab chiqaruvchi 28-davlatga 
aylanishi respublika iqtisodiyotida katta ahamiyatga ega. Bu tarmoq tarkib topgunga qadar, 
avtomobillarga texnik xizmat ko‘rsatuvchi, avtomobillarni tuzatadigan bir necha zavod bor edi. 
1992 yili O‘zbekiston Respublikasi Janubiy
 
Koreyaning «DEWOO» komponiyasi bilan 
hamkorlikda Andijon viloyatining Asaka shahrida paxta tashiydigan tirkamalar zavodi negizida 
yengil avtomobillar ishlab chiqaridigan «UZDEU» avtomobil zavodi qurila boshlandi. 1996 
yildan dastlabki avtomobillar chiqarila boshlandi. 7 mingdan ortiq kishi ishlydigan mazkur 
korxonlarga bugungi kunda 40 mingdan ortiq avtomobil ishlab chiqarilmoqda. Zavod to‘liq 
quvvat bilan ishga tushgach yiliga 200 ming avtomobil chiqarish quvvatiga ega bo‘ladi. 
1999 yili Samarqand shahrida O‘zavtosanoat uyushmasi bilan «Koch Xolding» Turkiya 
kompaniyasi hamkorligida «Samkochavto» avtomobil zavodi ishga tushdi. Zavod yuk 
mashinalari va maxsus avtotransport vositalarini ishlab chiqarishga ixtisoslashgan. 
Mamlakatda radioelektronika va elektrotexnika sanoati mashinasozligi ham tez sur’atlar 
bilan rivojlanmoqda. Toshkent kabel zavodi, «»Faton» aksionerlik jamiyati aloqa dala simlari, 
generatorlar, qabul qiluvchi va kuchaytiruvchi radiokompaniyalar, Chirchiq transfarmator, 
Toshkent elektrotexnika va «Mikond» zavodlari radiodetallar va boshqa uskunalar ishlab 
chiqarmoqda «Zenit» zavodi 1991 yildan boshlab Janubiy Koreyaning «Goldstor» firmasi bilan 

---

60 
hamkorlikda videomagnitofon va videopleyrlar hamda XXRning Sanszyan 1- radio zavodi bilan 
hamkorlikda rangli televizorlar ishlab chiqarishga ixtisoslashtirildi. 
Mamlakatimizda mashinasozlik majmuasining hududiy joylashuvida juda keskin 
tafovutlar mavjud bo‘lib, bunda Toshkent shahri nihoyat katta salmoqqa (54,0 foiz) ega, 
shuningdek, Toshkent (12,1 foiz), Andijon (6,4 foiz), Samarqand, Farg‘ona (5,5 foiz) 
viloyatlarining ham salmog‘i anchagina. Mashinasozlik tarmoqlarini boshqa viloyatlarda ham 
rivojlantirish hozirgi davrni dolzarb masalasidir.