O. L. Muxamedov Kafedra mudiri

Rangli metallurgiya sanoati.
Respublikamiz hududi rangli metall xomashyolariga juda 
boy, bir qancha rangli metall zixiralari bo‘yicha O‘zbekiston MDH dagina emas, balki jahonda 
oldingi o‘rinlarda turadi. Jumladan, oltin zahiralari bo‘yicha dunyoda 4 – o‘rinda, molebden va 
uran zahiralari bo‘yicha 8-o‘rinda, mis zahirasi bo‘yicha esa 11 o‘rinda turadi. Rangli va nodir 
metallurgiya yirik zihiralari Markaziy Qizilqum, Janubiy Tyanshan, Chotqol-Qurama, Nurota, 
Molg‘uzor, Janubiy Farg‘ona mintaqalarida joylashgan. 
Mamlakatimizda oltin qazib olish rivojlangan bo‘lib, hozir jahonda 7 – o‘rinda turibdi. 
Ayni vaqtda respublikamizda 30 dan ortiq oltin konlari mavjud. Mamlakatimizda oltin sanoatini 
rivojlantirishga kata etibor berilmoqda. Shu maqsadda 1992 yili «O‘zbekoltin» birlashmasi 
negizida endilikda O‘zbekiston Respublikasining qimmatbaho metallar davlat qo‘mitasi tashkil 
etildi va u 1994 yilda O‘zbekiston oltin qazib olish va olmosga ishlab berish korxonalari 
uyushmasi («o‘zolmosoltin»)ga aylantirildi. «O‘zolmosoltin» uyushmasi (Toshkent shahri) va 
uning boshqaruvi Navoiy shahrida bo‘lgan «Qizilqumkamyobmetalloltin» konserni (1994 
yildan) faoliyat ko‘rsatmoqda. Mamlakat oltin qazib olish sanoatining yirik markazi 
«Qizilqumkamyobmetalloltin» konsernining bosh korxonasi – Navoiy konmetallurgiya 
kombinatidir. U dastlab 1958 yilda Muruntov va Qizilqumning boshqa sochma oltin konlarini 
ishga tushirish maqsadida qurilgan. Uning asosiy ishlab chiqarish quvvatlari Zafarobod, 
Nurobod, Zarafshon, Uchqudud shaharlarida joylashgan. 
O‘zbekiston oltin sanoatini rivojlantirish jarayonida xorij texnologiyasidan keng 
foydalanilmoqda, jumladan, AQSH bilan hamkorlikda 1993 yilda Zarafshonda Muruntov ruda 
chiqindilardan oltin ajratib olish yuzasidan «Zarafshon – Nyumont» qo‘shma korxonasi (yillik 
quvvati 12-13 tonna) qo‘rilishi boshlangan edi. U 1995 yilning may oyida mahsulot Bera 
boshladi.
Mamlakat rangli metallurgiyasida oltindan keyin misning salohiyati katta. Olmaliq tog‘-
metallurgiya kombinatining asosiy mahsulotlaridan biri ham misdir. Mazkur kombinatda uni 
qazib olish, boyitish, pishirish, eritish, xomaki va so‘ngra toza mis tayyorlash jahon andozalariga 
javob beradi. Respublikamizda yiliga 83-85 ming tonnadan ortiq mis ishlab chiqarilmoqda. 
O‘zbekiston mis rudalarida mis bilan birga rangli metallarning 15 dan ortiq turi, chunonchi, 
oltin, kumush, molibden, kadmiy, indiy, tellur, vismut, selen, reniy, kobalt, nikel, osmiy va 
boshqalar ham qazib olinadi. Respublikamizda hozirda 40 ga yaqin rangli metallurgiya 
korxonalari bo‘lib, ularda 65,4 mingdan ortiq ishchilar ishlaydi.