O. L. Muxamedov Kafedra mudiri

O‘simlik resurslari.
O‘zbekistonning o‘simlik resurslari cho‘l, adir va tog‘ 
mintaqalarida gidrotermik va to‘proq sharoitlariga bog‘liq holda taqsimlangan. Mavjud o‘simlik 
turlarining 90% ga yaqini chorva mollari uchun oziqabopdir. Cho‘l yaylovlarida har gektar 
maydondan yiliga o‘rtacha 3-5 sentner, Ustyurtdagi yaylovlarda har gektardan 2-4 sentner 
xashak yig‘ib olish mumkin. Cho‘l yaylovlarida deyarli yil bo‘yi qo‘y boqiladi.
Adir yaylovlarida har gektar maydondan o‘rtacha 8-10 sentner xashak yig‘iladi. Kunlar 
isiy boshlaganida bu maydonlarda ko‘plab qo‘y, qoramol va parrandalar boqiladi. 
Baland tog‘ (yaylov) mintaqasida xashak o‘rtacha zahirasi gektar boshiga 15 sentnerga
yetadi. Bu mintaqada ham yozda qo‘y-echki va yirik mollar boqiladi.
Hayvonоt resurslari.
O‘lkamiz faunasi turlarga boyligi bilan harakterlidir. Sut 
emizuvchilarning 97 turi uchraydi. Yovvoiy hayvon turlaridan xo‘jalikning ayrim turlari 
foydalanilmoqda. Terisi (mo‘ynasi) uchun ovlanadigan hayvonlar (tulki, chiyabo‘ri, bo‘rsiq va 
boshqalar) ham keng tarqalgan. O‘zbekistonda 60 xil ovlanadigan qo‘shlar bor, bulardan 
muhimlari kaklik, qirg‘ovul, bedana, o‘rdak, g‘oz va boshqalar. Lekin keyingi vaqtlarda tartibsiz 
ovning ko‘chayishi, antropogen ta’sirning kuchayishi bu xil qushlarning kamayishiga olib 
kelgan. undan tibbiyot sohasida kerakli xom ashyo hisoblangan zaharli ilonlarning bir qancha 
tyurlari respublikamizda mavjud. 
4. Tabiiy resurslarni iqtisodiy-geografik baholash va ulardan foydalanish
. Tabiiy 
resurs bu inson hayoti va faoliyati davomida bevosita foydalaniladigan barcha xil tabiat 
ne’matlari hisoblanadi. Tabiiy resurslar inson hayotida hamisha katta o‘rin to‘tib kelgan. Eng 
asosiysi ular avvalo jamiyat hayotining moddiy negizi sifatida xizmat qiladi. Shu sababli 
mamlakatlar taraqqiyotida tabiiy resurslarning o‘rni katta. Albatta har bir mamlakatning tabiiy 
resurslar bilan ta’minlanganlik darajasi muhim iqtisodiy ko‘rsatkich bo‘lib, har bir davlatning bu 
ko‘rsatkichini, tabiiy resurslarni iqtisodiy-geografik baholamay turib anglash qiyin. Tabiiy 
resurslarni iqtisodiy-gegorafik baholash nafaqat mamlakatning hozirgi salohiyatini, balkim 
kelajak istiqbollarini bilishda ham ahamiyatga ega.
Mamlakatimiz tabiiy resurslarga boy mamlakatlardan hisoblanadi. Iqtisodiyotimiz 
rivojlanishida tabiiy resurslarning o‘rni katta ekan, ularni iqtisodiy-gegorafik baholash, resurs 
turini imkoniyat darajasi aniqlab beradi. Bu o‘z navbatida iqtisodiyot tarmoqlari joylashishiga, 
rivojlanish imkoniyatlarini belgilashda katta ahamiyatga ega. 
Tabiiy resurslarni demografik jihatdan bahosi asosiylardan bo‘lib, boyliklarga nisbatan 
aholi joylanishi, ta’minlanishini malakalik darajasi va ularni kelajak faoliyatlari ham aniqlanadi. 
Tabiiy resurslarni sonli bahosi, u qancha zahiraga, maydonga, hajmga ega, undan 
foydalanish holati, muhlatlari, unga sarf etiladigan harajat va kelgusida olinadigan foydasi 
izohlanadi. Shuningdek sonli baho narxli va balli baholarda beriladi.
Agarda mamlakatimiz viloyatlarini yoqilg‘i resurslari bilan ta’minlanganligini shartli 
ravishda 10 balli sistemada baholasak, qo‘yidagi holatni ko‘rishimiz mumkin: