O kzbekiston respubl1kasi oliy ya cprta m axsus ta’lim vazirligi

0 ‘tkaziladigan baliq materialining qisliki holati bo‘yicha nazorat
ma’lumotlari
Ko'rsatkichlar
Segoletkalar
Ikki yoshli 
zotlar
Ko'zga tashlanadigan parazitlar (SO 
marta kattalashtirilganda)
Kostin, xilordonella, tri.xodina
25
50
Apiozomalar
30
60
Ixtiofitirus
1
3
Girodaktilyus, daktilog'irus
2
5
Yuqumli kasalliklar, %
0
0
Suv sifati: suv tubida harorat, °C
1-2
1-2
Su\ reaksiyasi (pH)
6-8
6-8
G hovuzdan chiqadigan suvdagi 02, 
mg/1
4,5
4,0
lshqoriy muhit, mg.ekv/1
1,0
1,0
Ammiak miqdori, nrg/l
0,02
0,02
Qon zardobi:
Umumiy oqsil g/ ml
2,5
2,8
Ammiak mk/ml
500
500
Baliqlarning qishlashini o'tkazish
Hovuz baliqchilik xo'jaligi faoliyatida eng javobgar sikl, bu qish- 
lash texnologiyasini toV ri bajarishdan iborat. Chunki aynan sliu qish 
davrida segoletkalar (90—100 kun) ko'p talafot ko'radi. Dimiqishdan 
ko‘p segoletkalar nobud bo'ladi.
Agarda qishlash uchun sifatli, talabga javob beradigan segoletkalar 
yetishtirilgan bo'lsa, unda kam talafot ko'riladi. Qishlashga qo‘yib yu- 
borilgan segoletkalarning birinchi kunidan boshlab va butun qish davo- 
mida e'tibor bilan qaraladi. Birinchi darajali ishlardan qishlash hovuzi 
suvining gaz rejimini normada saqlash va suv haroratining ham bir xil- 
ligini ta’minlash uchun iloji boricha toza suv doim кirib turishi, hovuz 
suvi 12 sutka davomida to'liq almashinishi kerak, hech bo'lmaganda 20 
sutkada to'liq almashinishi maqsadga muvofiq. Qishlash havzasidagi 
erigan kislorod miqdori 4,5 mg/1 dan past boimasligi kerak. Shu sa- 
babli suv almashinib turishi shart. Qishlash havzasining kislorod rejimi 
quyidagi sabablarga ko‘ra yomonlashadi:
102

---

1. Hovuzga kiradigan suvning sifati pastligi, suvda organik mod- 
dalarning ko'pligi, oksidlanish darajasining yuqori (20 mg О-, \ 1 dan 
ortiq) bo'lishi.
2. Hovuz suvining haddan tashqari qattiq bo'lishi: suv tarkibidagi 
tuzlarning baliq jabrasiga to'planishi. Bu esa nafas olishni yomonlashti- 
radi va o'limga olib keladi.
3. Sovuq kunlarning uzoq muddatli boMishi natijasida hovuz suviga 
yer osti suvi ko‘tarilib qo‘shilishi nuunkin. Agarda qish havosi issiq 
kelsa suv organik ifloslanadi. 0 ‘simlik va hayvon qoldig'i chiriydi va 
kislorod sarfi kuchayadi.
4. Qishlash hovuzlarida organik moddalarning ko‘pligi, tuprog’ida 
organik qoldiq ko‘pligi ham salbiy ta’sir ko'rsatadi. Agarda qishlash ho- 
vuzining suvida kislorod yetishmasa unda hovuzdagi baliqlar suv kira­
digan jovga qarab to'planadi. Suv kiradigan joylarda qo‘ng‘iz, qandala 
ko‘zga ko'rinsa hovuzda erigan kislorod normadan pastligidan dalolat 
bcradi. Agarda hovuz suvi muzlab qolsa, unda suv tubidagi harorat 
4—5°C gacha ko‘tariladi. Havo harorati — 20°C bo'lsa muz havo harora- 
tini suv tubiga o'tishiga yoi qo‘ymaydi, natijada suv tubidagi harorat 
oshadi. Mikroorganizmlarning faoliyati kuchayadi. Natijada oksidla­
nish uchun kislorod sarflanadi va zamor (bo"g‘ilish, dimiqish) hodisasi 
yuz beradi. Bunday hodisa yuz bermasligi uchun muz teshilib, 0,5—1,0 
m 2 teshiklar qilinadi. Havo harorati suv tubigacha o‘tib, suv haroratini 
2—3°C gacha pasaytiradi.
Qishlayotgan baliqlar hoiatini kuzatish quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
1. Qishlash hovuziga kiradigan suvni axlatdan tozalash, muzni 
sindirib turish, quvurlarni toza saqlash. Suv chiqib turishini ta’minlash. 
Bulling uchun quvurlarda qo‘yilgan kapron to'rlar tozalanadi.
2. Hovuz suvi tubi haroratini tekshirib turish. Suv tubi harorati 
(0,3-3°C ) haddan tashqari pasayib ketmasligi kerak. Qishlovchi ba­
liq uchun suv harorati +1+2°C ayniqsa mayda baliqlar — segoletkalar 
uchun bo'lishi suv tubining qishda isib ketishiga yo‘l qo‘yntaslik kerak.
3. Har kuni suv analiz qilinib, suvda erigan kislorod va karbonat 
angidrid miqdorini aniqlab turish zarur, agarda karbonat angidrid miq- 
dori 3,0—3,5 mg litrgacha o‘zgarib qolsa darrov chorasini ko‘rish kerak. 
Albatta toza suv quyish shart, suv chiqishini kuchaytirish, iloji boricha 
suvni almashtirish lozim va baliqlar holati baholanadi.
4. Haroyda birm arta (yanvaroyidan boshlab) nazorat ovi o‘tkaziladi. 
Segoletkalar holati tekshiriladi. Xilodonella, ixtiofitirus kabi parazitlar 
bilan kasallanish darajasi aniqlanadi va tezda choralar ko'riladi.
103

---

Ba’zi bir xo‘jaliklar maxsus kaprondan sadoqlar tayyorlab 100— 
200 dona segoletka qo’yiladi. Sadoq 1—0,5—0,5 m hajmida boiadi. 
Qish davomida bu sadoqlar 2—3 marotaba koharib tekshiriladi. Baliq 
o'lchanadi, semizlik koeffitsienti aniqlanadi, kasallik holati tekshiriladi. 
Segoletkalar qishlash davomida o‘z og'irligining 10—16% ni yo‘qotadi, 
tanadagi yog'ni 31,3-43,3% (kuzdagi ko‘rsatkichdan), oqsil 17—30% 
gacha, umumiy energiyaning miqdori 32—40% ga kamayadi. Baliqlar 
qishlash nazorati to‘g‘risidagi ma’lumotlar 19-jadvalda berilgan. Tabiiy 
ozuqaga boqilgan baliqning 78%i qishdan eson-omon chiqadi. Tabiiy 
ozuqaning ahamiyati nihoyatda katta, uni yetishtirishga yaxshi e’tibor 
berish kerak, chunki tabiiy ozuqaning hazm bo‘lish darajasi yuqori, 
70-80% ni tashkil qiladi.