O kzbekiston respubl1kasi oliy ya cprta m axsus ta’lim vazirligi

Suvning kimyoviy tarkibi
Kislorod - eng zaruriy gaz bo'lib, gidrobiontlar hayoti uchun, shu 
jumladan baliq uchun ham kerak bo'lib nafas olish uchun xizmat qiladi. 
Har bir litr havoda 210 ml kislorod, 1 1 dengiz suvida 5 ml va har bir litr 
chuchuk suvda 7 ml erigan kislorod bo'ladi. Suvdagi erigan kislorod aso­
san lining boyitish jarayonlariga bog'liq, lining sarflanish tezligi bilan, 
ya’ni oksidlanish jarayoni bilan suvni kislorodga to'yintiruvchi asosiy 
jarayon bu fotosintez hisoblanadi. Suv o'simliklari karbonat angidrid 
gazini yutadi va quyosh nuri yordamida organik modda hosil qiladi, shu 
bilan bir qatorda o'zidan kislorod ham ajratadi. Kechqurun yorug'lik 
bo'lmasligi bilan fotosintez jarayoni to'xtaydi va shu sababli suvdagi 
erigan kislorod miqdori keskin kantayadi. Suvda erigan kislorodning 
minimal ko'rsatkichi ertalab tongda 3—4 soatda kuzatiladi. Suvning 
kislorodga boyishi atmosfera havosi orqali ham amalga oshiriladi. Lekin 
bu jarayon suv haroratiga bog'liq. Suv harorati qanchalik past bo'lsa, suv­
da shunchalik erigan kislorod miqdori ko'p bo'ladi. 10-jadvalga e'tibor 
bering.
Suvda erigan kislorod asosan gidrobiontlarning (hayvon va 
o'simliklarning) nafas olishi yana suvdagi organik moddalarning faoli- 
yati uchun ham sarflanadi va boshqa issiqsevar baliqlar uchun har bir 
litr suvda 6 mg va undan ortiq kislorod bo'lishi kerak. Agarda 1 litr 
suvda kislorod miqdori 3 mg dan pasaysa, unda baliqlarning fiziologik 
holatlari yomonlashadi, kislorod miqdori 0,5—1,0 mg gacha tushib 
qolsa, baliqlar nobud bo'ladi. Shuning uchun ham hovuzlar yuksak 
suvo'tlardan tozalanib turilishi va balchiqlanib ketishiga yo'l qo'ymaslik 
kerak. Bunday hodisa zamor (dimiqish) deyiladi.
Suvda erigan kislorodning miqdorini aniqlash yodometrik Vinkler 
usuli orqali amalga oshiriladi. Bu ishni dala sharoitida bajarish maqsad- 
ga muvofiq. Suvdagi kislorodni aniqlashda termooksimetr ishlatiladi.
62

---