O kzbekiston respubl1kasi oliy ya cprta m axsus ta’lim vazirligi

Baliq o‘stiriladigan hovuzlar maydonining o‘zaro nisbati
Toiiq sistemali baliqchilik xo'jaligining asosiy maydonini 90—95% 
ni yaylov yoki semirtiruvchi hovuzlar tashkil qiladi. Chunki bu hovuz- 
larda tovar baliq yetishtiriladi. Baliq yetishtirish uchun nto'ljallangan 
hovuzlar kategoriyasining ro'yxati 3-jadvalda keltirilgan.
Har bir xo'jalikning normal faoliyati uchun hovuzlar maydonining 
aniq nisbatda bo‘lishi zaruriy sharoitlardan biri hisoblanadi. Bu esa alo- 
hida kategoriyadagi hovuzlar maydonlarining to'g'ri taqsimlanishidan 
iborat. Hovuzlarning kategoriyalarga qarab bo'linishi ko'p sonli omil- 
larga bog'liq. Masalan, xo'jalik oldida qo‘yilgan masalalar - hovuzning 
baliq mahsuldorligi, xo'jalikning intensifikatsiya darajasi va boshqalar 
(7-jadval).
7-jadval
Hovuz baliqchilik xo'jaligida hovuzlarning kategorivalari
To'liq sistemali xo'jalik
Baliq pitonrnigi
1 villik yaylov 
xo'jaligi
lkki oborotli 
yoki 2 villik
Uch oborotli yoki 
3 villik
Birinchi vil
Ota-ona
Nerest
C hav o q -b aliq - 
cha 
o'stiruvchi 
qishlovchi
Ota-ona
Nerest
C havoq-baliqcha 
O'stiruvchi 
qish­
lovchi
Ota-ona
Nerest
C havoq-baliqcha 
O'stiruvchi 
qish­
lovchi
Yaylov
Ikkinchi yil
Yaylov
Ikkinchi 
tartibli 
o'stiruvchi, 
qish­
lovchi
Uchinchi yil
Yaylov
Hovuz baliqchilik xo'jaligining tuzilishi
Hovuz baliqchilik xo'jaligining joyini tanlashda quyidagi talablar 
hisobga olinishi kerak: tanlangan joyning tuprog'i va suv ta’minoti. 
Bunday xo'jaliklar uchun yaroqli uchastkalar qiyaroq, jarlik. daryo, 
kanal atroflari tanlanadi. Eng asosan tanlangan joyning relyefi hisob­
ga olinadi. Toshloq, qumloq yerlar hovuz qurilishini qiyinlashtiradi.
56

---

Tanlangan maydonlarda ortiqcha suv turmasligi, o'z vaqtida suv to'liq 
chiqarilishi kerak. Suv urib ketmaydigan, suv toshqinlari bo'lmaydigan 
joylar tanlanadi.
Kuchli filtrlovchi-qumloq, chag'il, ohaktosh kabi joylar baliqchilik 
hovuzlari uchun yaroqsiz. Baliq boqiladigan hovuzlar uchun qattiq, suv 
o'tkazmaydigan yer (qattiq loy) tanlanishi kerak.
Hovuzlarning mahsuldorligi birinchi yili asosan tuproq unumdor- 
ligiga bogiiq. Lekin Buxoro viloyatidagi hovuz xo'jaliklarining tuproq 
mahsuldorligi nihoyatda past, ayniqsa qumloq yerlarda. Asosan suv bi- 
lan yaxshi va sifatli suv manbasiga ega bo'lgan joy tanlanadi.
Hovuzlarni suv bilan ta’minlashda ko‘1, suv ombori, kanal, zovur, 
daryolardan foydalansa bo‘ladi. Baliqlarni suv bilan ta’minlash va suv 
sarfi iqlim sharoitiga bog‘liq, ya’ni suv bugianishi, suv filtratsiyasi ham 
katta o'rin tutadi. Filtratsiya va bug'lanish uchun suv sarfi liar bir gektar 
suvlik yuzasidan 0,5—10 1/s. Qishlash hovuzlari uchun suv debiti bar 
bir gektar suvlik uchun 15-20 1/s. Yozgi mavsumda har bir gektar may- 
don uchun 1800 m \ bir ovda shuncha miqdor suv norma hisoblanadi 
yoki suv sarfi 0,7 1/s ga to'g'ri keladi. Xo'jalikda suv sarfini aniqlashda 
quyidagi normativlarga asoslanadi (8-jadval).
8-jadva
/