O kzbekiston respubl1kasi oliy ya cprta m axsus ta’lim vazirligi

Oziqlantirishga qarab hovuzlarga baliq o'tkazishni hisoblash
Agarda baliqlarga beriladigan ozuqani miqdori va sifati ma’lum 
bo'lsa, unda hovuzlarga qanclia baliq qo'yish quyidagi formula bilan 
aniqlanadi:
PC,
4- — 100
( 
V
- v ) 
R
160

---

Bu yerda:
А — hovuzga o'tkaziladigan baliq soni; P — hovuzning tabiiy 
baliq mahsuldorligi (kg/ga); G — liovuz maydoni (ga); V — kuzda baliq 
qancha ovlanish kerakligining rejasi (kg); R — rejalashtirilgan baliq miq- 
dori o‘tkaziIgan baliqqa nisbatan chiqishi, % hisobida; К — ozuqaning 
umumiy miqdori: a — ozuqa koeffitsienti, v — hovuzga o'tkaziladigan 
baliqlarning boshlang‘ich soni (kg).
Segoletka yetishtirish maqsadida liar 1 gektar hovuzga qo'yiladigan 
baliq soni — 0 ‘zbekiston sharoitida 80—90 ming dona gektariga asos 
qilib olingan, lekin bu sonni sharoitga qarab o‘zgartirish mumkin. Bu 
ko‘rsatkich standart yoki etalon normativ va hayotchan segoletka olish 
imkoniyatini yaratadi.
Baliqchilikda ishlatiladigan ozuqaning samaradorligi ularning ozuqa 
kocffitsientiga qarab baholanadi. Segoletkani 1 kg ga yetkazish uchun 
sarflanadigan ozuqa miqdori (kg) ga ozuqa koeffitsienti deyiladi.
Baliqning yeyilgan ozuqasiga nisbatan, uning o'sishiga baliq mah- 
suldorligining tannarxi deyiladi.
Agarda ozuqa xo‘jalikning o‘zida tayyorlansa, uning ozuqa koeffit­
sienti quyidagi formula orqali aniqlanadi:
= ___________________ ИЮ___________________
( 
К
: 
a
) + ( 
K ] : at ) + ( K 2 : a,
) + ( 
K n
: 
an
) .
Bu yerda:
A — aralashma yemning ozuqa koeffitsienti; К, K ,..... Kn~
aralashmadagi alohida ozuqalar nisbati (%); a, a, an — bu aralashmad- 
agi ozuqaning ozuqa koeffitsienti.
Boqilayotgan baliqlarni (karp) iste’mol qilingan ozuqasiga nisbatan 
o'sishini, o‘tkazilgan baliqlar ogfirligini, umumiy baliq mahsuldorligi- 
dan kamaytirilgan holda aniqlanadi. Bu yerda malki yoki baliqchalar 
hisobga olinmaydi. Masalan: liar bir dona segoletkalarning og'irligi 35 
g keladigan karplardan 5000 dona bir gektariga o'tkaziladi. Xo'jalikda 
bunday baliq mahsuldorligi - 175 kg/gektariga teng bo'ladi. Noyabr 
oyida bularning liar biri 450-650 g ga teng boiishi mumkin. Yalpi baliq 
mahsuldorligi esa, 3270 kg ni tashkil qiladi. Sof baliq mahsuldorligi 
esa quyidagicha boiadi. 3270 kg — 175 kg=3025 kg ni tashkil qiladi. 
Bosh baliqshunos baliqning tabiiy baliq mahsuldorligi o‘sishi va beril- 
gan o'g'it hisobiga o‘sishni aniqlaydi. Baliqning tabiiy ozuqa hisobida 
hovuzning tabiiy baliq mahsuldorligi va ularga berilgan o'gfit miqdori 
hisobida baliq o‘sishi hisoblanib chiqiladi.
Tovar baliq o‘sishi deganda (bir yozlikdan, ikkinchi yozlikgacha 
o'sish) vegetatsiya davrida har bir dona baliqning o'sishi yoki orttirilgan
161

---

og'irligi hisoblanishi tushuniladi. Masalan, vegetatsiya davomida karp- 
ning o'rtacha og'irligi 500 g rejalashtiriladi. Vegetatsiya davomida baliq- 
ning har 15 kunda qancha o'sishi kerakligi nazorat qilib boriladi. Bu ish- 
lar baliqlarning o‘sish va rivojlanishini nazorat ovi paytida aniqlanadi.
Baliqlarning har 15 kunda o'rtacha o'sishi 42-jadvalda ko‘rsatilgan. 
Lekin bu ko'rsatkich o'rtachaga nisbatan olingan yuqori baliq mah- 
suldorligiga erishish xo'jalikning o‘z imkoniyatiga bog'liq. Hovuzlarni 
o'g'itlash hisobida tabiiy baliq mahsuldorligini o'sishi har 2,5—3,0 s/ 
gektariga sarflangan mineral o‘g‘it hisobida 1 s deb qabul qilinadi.
Ozuqa sarfini rejalashtirish hovuzlarni o'z vaqtida baliqlashtirishni 
va boqish jadvalini tuzishga imkoniyat beradi. Har bir mavsum uchun 
alohida ozuqa sarfi oldingi yillar ma’lumotlaridan foydalaniladi va in- 
tensiv o'sishi hisobga olinadi. Shu tarzda ozuqa sarfi hisoblanib chi- 
qiladi va jadval asosida taqsimlanadi.
42-jadval