O karimova huquqshunoslik

moddiy tur
ga kiradi. 
Yuridik munosabatlar 
— huquqiy
me’yorlar, yuridik faktlar asosida amalga oshirilishi
mumkin.
Bir so‘z bilan aytganda, huquqiy munosabat huqu qiy
normalarni amalga oshirish shakli desa ham bo‘ladi.
Huquqiy munosabatlarni vujudga keltiruvchi faktlar
yuridik faktlar deb ataladi. Huquqiy muno sabat subyekt -
lar orqali amalga oshiriladi. Subyektlar O‘zbe 
kiston

---

30
Huquqshunoslik
Respublikasi fuqarolari, fuqarosizlar, chet ellik fuqaro-
larga bo‘linadi. Subyektlar qatoriga davlat, davlat tash 
-
kilotlari, nodavlat, notijorat tash kilotlar ham kiradi.
Subyektlar huquqiy layoqatga, muomala layoqatiga
ega bo‘ladi. Huquqiy layoqat shaxsning o‘z huquq va
burchiga ega ekanligini bildiradi. Muomala layo qati de-
ganda shaxsning o‘z xohishi, istaklari bilan huquq va
maj buriyatlarni bajarishi tushuniladi. Demak, muomala
la yoqati shaxsning yoshi, ruhiy holati bilan bog‘liq.
Muomala layoqati to
‘
la
(18 yoshdan) va 
qisman-to
‘
 liq siz
(14—18 yoshgacha) bo‘ladi. Agar shaxs 16 yoshdan
mehnat shartnomasi asosida tadbirkorlik bilan shug‘ul-
lansa, u to‘la muomalaga layoqatli deb tanilishi
mumkin. Bunday holat 
emansipatsiya
deb nomlanadi.
O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 31-
moddasiga binoan, spirtli ichimliklarni yoki gi 
-
yohvandlik vositalarini suiiste’mol qilish natijasida o‘z
oilasini og‘ir moddiy ahvolga solib qo‘yadigan fuqa 
-
rolarning muomala layoqati sud tomonidan fuqarolik
protsessual qonun hujjatlariga binoan cheklab qo‘yilishi
mumkin
1
.
Yuridik faktlar — huquqni tashkil qiluvchi, vujudga
keltiruvchi (oliy o‘quv yurtiga o‘qishga kirish); huquqiy
o‘zgartiruvchi (bir ishdan ikkinchisiga o‘tish); huquqiy tu-
gatiluvchi (o‘qishni bitirish)ga bo‘linadi. Yuridik fakt 
lar
hodisalarga va harakatlarga bo‘linadi. Hodisalar huquqiy
munosabat ishtirokchilarining xohishidan tashqari kelib
chiqadi. Masalan, yer qimirlashi, suv toshqini, o‘lim,
muddat o‘tish va hokazolar. Harakat huquqiy munosabat
ishtirokchilari istaklari, xohishi asosida vujudga keladi.
1
Lekin bunday shaxslar jinoyat sodir etsa, javobgarlikdan ozod
bo‘lmaydi.

---

31