O karimova huquqshunoslik

huquqning mavjudligi.
Davlat huquqsiz yashay ol-
maydi. Huquq davlatni, davlat hokimiyatini yuridik ji-
hatdan mustahkamlaydi. 
I b o b. Davlat va huquq nazariyasi

---

22
Huquqshunoslik
Davlat shakllari
Davlatning shakllari deganda hokimiyatning tashkil
etilishi, uning ichki tuzilmasi va hokimiyatni amalga
oshi rishning asosiy usullari tushuniladi.
Davlat shakllari paydo bo‘lish va rivojlanishning aniq
bir tarixiy sharoitlariga, jamiyatning ijtimoiy tuzilmasiga,
ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanish darajasiga, geo -
grafik, iqlim va boshqa sharoitlarga, aholining ijtimoiy
tarkibiga bog‘liq ravishda hatto bir formatsiya doirasida
ham turli-tuman bo‘lishi mumkin. O‘zlariga xos bo‘lgan
belgilariga ko‘ra ular boshqaruv shakli, davlat tuzilishi
shakli va siyosiy rejim bo‘yicha guruhlanadi.
Boshqaruv shakli deganda hokimiyatning tashkil eti 
-
lishi tushuniladi.
Boshqaruvning ikki asosiy shakli:
monarxiya
va 
respublika
shakllari ma’lum.
Monarxiya
oliy davlat hokimiyatini monarx ifodalay-
digan boshqaruv shakli bo‘lib, u odatda taxtga
merosxo‘rlik egalik qiladi, ba’zan esa umrbod saylanadi.
Cheklanmagan (mutlaq) monarxiya (bunda monarx
yagona hokimiyat organi hisoblanadi) va cheklangan
monarxiya (bunda monarx bilan birgalikda oliy hokimi -
yatning boshqa organi ham bo‘ladi) farqlanadi.
Respublika
parlamentar yoki prezidentlik bo‘lishi
mumkin. Parlamentar respublikada yuqori o‘rinda parla-
ment turadi. Bu davlatda davlat boshlig‘i parlament
tomonidan saylanadi yoki maxsus kollegiya tomonidan
tashkil topadi. Buning zaminida parlamentning ijroiya
organlar ustidan nazorat qilish huquqi yotadi.
Prezidentlik respublikada — prezident parlament
bilan bir qatorda davlatni va ijro etuvchi hokimiyatni
boshqaradi. Prezidentlik respublika quyidagi xususi 
-
yatlarga ega: prezident xalq tomonidan saylanadi,
davlat hukumatini tuzadi, u prezidentga hisobot bera-
di, uning oldida javobgar. Davlatni boshqarishda
Prezi dentning vakolati, mas’uliyati parlamentdan
keng roq hisoblanadi. 

---

23