O. K. Iminov iqtisod fanlari doktori, professor

Q
ím
m
a
tl
i 
q
o
g
'o
z
ia
rn
in
g
 
tu
r
la
r
í
/
1-
ch
im
a
.
 
Q
im
m
at
li
 
q
o
g
‘o
zl
a
r
n
in
g
 
ta
s
n
if
i

---

Q im m a tli  q o g 'o z la rn in g   tu r la r i
___ Nb'
Uzoq 
m u d d a tli 
5   yild an  
k o ‘ p
___ ik ___
Barcha
turdagi
obligatsiya
lar
____ik ___
G'azna
majburiyat-
lari
Q isq a 
m u d d a tli 
1  y ilg a c h a
___ ж ____
O 'r ta  
m u d d a tli 
1  yildan 
5  y ilg ac h a
Barcha
Barcha
Aksiya
turdagi
obligatsiya-
lar
turdagi
obligatsiya-
lar
N¿-
G'azna
majburiyat-
lari
SV-
G'azna
majburiyat-
lari
Depozit
sertifikat-
lari
Depozit
jam g'arm a
sertifikat-
lari
12-chizma.
  Qimmatli  qog‘ozlarning muddatlari  bo‘yicha  tasnifi*

---

13-chizma.
  Q im m a tli  q o g ‘o z la r n in g   h a ra k a ti  b o ‘y ich a   ta s n if*
13-chizm adan  ko'rinib  turibdiki,  qimmatli  qog'ozlar  o ‘zlarining 
m uom alada  bo'lishi  shakliga  asosan  nom i  yozilgan  va  cgasiga  taqdim 
etiluvchi  turlarga  ajratiladi.
Shuni  alohida ta ’kidlash  lozimki,  qimmatli  qog‘ozlar puldan farqli 
o ‘z  xususiyatlariga  ega.  Bu  xususiyatlar  quyidagilar:
1.  Likvidlik  (samaradorlik).
2.  Foydalilik.
3.  Ishonchlilik  darajasi.
4.  Kapitalni  oshirish  manbayi.
5.  Risk  (xatar,  qaltislik).
Biz quyida uning bu xususiyatlarini  har bir qimmatli  q o g ‘ozlarning 
tahlilida  yoritamiz.
Aksiyalar  —  aksivadorlik jam iyatining  ustav  fondiga  yuridik  yoki 
jism oniy shaxs  muayyan  hissa  q o 'sh g an id an  guvohlik  beruvchi,  aksiya 
egasining  m azk u r  jam iyat  m ulkidagi  ishtirokini  tasdiqlovchi  hamda 
unga  dividend  olish va qoida tariqasida,  ushbu jam iyatni  boshqarishda 
q atnashish  h u q uqin i  beruvchi,  am al  qilish  m u dd ati  belgilanmagan 
qim m atli  q o g ‘ozdir.

---

Aksiyalar  chiqarish  to ‘g ‘risida  qaror  aksiyadorlik jam iyati  m u as- 
sasalari tom onidan yoki aksiyadorlarning u m u m iy  yig‘ilishi to m o n id a n  
qabul qilinadi.  Sotib olingan aksiya uni chiqargan aksiyadorlik jam iy a - 
tiga,  basharti  bu  narsa  jamiyat  ustavida  nazarda  tutilm agan  b o ‘lsa, 
sotilishi  m uinkin emas.
Aksiyalar  quyidagi  turlarga  bo'linadi:  (14-chizm a)
1.  Oddiy  egasi  yozilgan  aksiyalar;
2.  Imtiyozli  egasi  yozilgan  aksiyalar;
3.  Oddiy  taqdim   etuvchiga  aksiyalar;
4.  Imtiyozli  taqdim   etuvchiga  aksiyalar.
Aksiya  turlarini  quyidagi  chizm ada  k o ‘rish  mumkin.