O. I. Jalolov Buxoro davlat universiteti Amaliy

Matematik belgilarning ko’rinmasligi va boshqa xususiyatlari 

Yuqorida  matematik  yozuvlar  o’lchamini  o’zgartirishni  ko’rib  o’tdik.Ayrim 

hollarda  bir  formuladagi  turli  yozuvlarga  turlicha  o’lcham  berish  zarur  bo’lib 

qoladi.Tasavvurga  ega  bo’lish  uchun  shuni  aytish  kerakki  Tex  da  bu  hodisani 

ortiqcha  buyruqlarsiz  ham  qilish  mumkin.Masalan  \sqrt  buyrug’i  ildiz  ostidagi 

yozuvga qarab ildiz belgisi o’lchamini avtomatik o’zgartiradi. 

Bu formuladagi~$\sqrt{a}+ \sqrt{d}$ \\ 

2 ta belgi \\ 

o'lchami har xil 

Bu misolda a va d harflar balandligi har xil bo’lganligi tufayli , shu harflarga 

mos  ildiz  balandliklari  aniqlandi.Agar  bir  necha  belgi  kiritilsa  ularning  eng 

balandiga  mos  ildiz  belgisi  yoziladi.Formuladagi  yozuvlarni  bir  xil  o’lchamda 

yozish uchun esa \mathstruct buyrug’idan foydalaniladi. 

Bu formuladagi \\ 

$\sqrt{\mathstrut a} 

+\sqrt{\mathstrut d}$\\ 

2 ta belgi bir xil o'lchamda. 

Biz bu misol orqali matematik belgilar balandligini aniqladik.Texda formulani 

ko’rsatmaslik  ham  mumkin.Bu  ish  hujjatni  qog’ozga  chiqarishda  kerak  bo’lishi 

mumkin.Formula  yoziladigan  joy  taxminiy  formula  uzunligi  aniqlanib  bo’sh  joy 

ko’rinishida  tashlab  ketilsa  ,  keyinchalik  qo’lda  kiritilishi  mumkin.Ko’rinmas 

belgilarni  \phantom  buyrug’i  yordamida  yaratish  mumkin.Bu  buyruq  ichiga 

formula balandligini \mathstrut buyrug’i yordamida yozish , yoki formulani o’zini 

yozib kerakli parametrlar o’rnatish ham mumkin.Masalan: 

Ildiz belgisi~$\sqrt{\phantom{x}}$\\ 

ko'rinishda yoziladi 

Shuningdek   vertikal  ko’rinmas   joylar   ham  yozish   mumkin.Bunda  bizga 

\vphantom buyrug’i yordam beradi.Bunda \mathstrut o’rniga \vphantom{(}  yozish 

---

70 

 

 

mumkin.Gozrizontal bo’sh joy yaratish uchun ham maxsus \hphantom buyrug’idan 

foydalanish mumkin. 

Bu yerdagi~$\hphantom{\sin^2\alpha}$ 

bo'sh joy \\ 

qo'lda formula yozish uchun qo'yilgan.