O bobojonov k. Jumaniyozov

Buxgalteriya arxivi
-
oldingi davrlarga tegishli xujjatlar va hisob 
registrlaridir..
Buxgalteriya balansi
-
ma’lum bir davrda xo’jalik mablag’lari va 
ular manbalarining pul qiymatini guruhlab va umumlashtirib aks ettirish 
usuli.
Buxgalteriya daftarlari
-
sintetik va analitik hisobni xujjatlarga 
asosan qayd qilish.
Buxgalteriya o’tkazuvi
-
schetlar korrespondentsiyasini yozish. 
Bunda xo’jalik jarayoniga tegishli summa bir schetning debeti va ikkinchi 
schetning kreditida aks ettiriladi. Buxgalteriya o’tkazmasi xujjatlar (jurnal-
order, tabulyagramma yoki eski xujjatlar shakli memorial order) ga asosan 
to’ziladi
Buxgalteriya hisobining uslubi
- buxgalteriya hisobining 
predmetini urganish va aks ettirish usuli. 
Buxgalteriya hisobi schetlari
-
xo’jalik mablag’lari va ularning 
tashqil topish manbalarining aloxida moddalari bo’yicha qo’rsatkichlarni 
olish usuli. 
Buxgalteriya hisobining o’lchov birliklari
- buxgalteriya hisobi, 
ob’ektlarining o’lchov birliklari, hisob ob’ektlari haqida qo’rsatkich 
ma’lumotlarini olish uchun uch xil o’lchov birliklaridan foydalaniladi: 
natura, mehnat va pul birliklari.
Buxgalteriya hisobining xujjatlari
-
xo’jalik jarayonlari sodir 
bo’lganligi yoki sodir etilishiga xuquq beruvchi yozma guvoxnoma (isbot). 
buxgalteriya hisobining xujjatlari belgilangan shaklda, nashriyotda chop 
etilgan varaqalarda to’ldiriladi. 
Byudjet
- Qonuniy tartibda tasdiqlangan davlat daromadlari va 
xarajatlarining aniq bir muddatga ro’yxati. 2. Ma’lum bir muddatga davlat 
437

---

muassasa korxona yoki aloxida kutilayotgan daromadlar va xarajatlarining 
taxminiy hisoblanishi.
Valyuta
(ital. valuta baho, qiymat) -
ma’lum bir davlatning pul 
birligi va pul tizimi (so’m, tanga, dollar, frank, marka, iena va h. k.). 
Valyutani chet elning kredit biletlari va tangalari ham deb ataladi.
Valyuta kursi
- bir valyutani ikkinchisiga almashtirishdagi nisbat. 
Rivojlangan davlatlardagi valyuta kurslari dollarga nisbatan shu davlatlar 
xukumati tomonidan belgilanmay, balki xalqaro valyuta bozoridagi talab 
va taklifdan kelib chiqib stixiyali ravishda vujudga keladi. O’zbekiston 
Respublikasida milliy valyutamizning chet el valyutalariga nisbatan kursi, 
Markaziy Bank tomonidan belgilanadi. Chet el valyutalari bilan bog’liq 
jarayonlar ushbu valyuta kurslari asosida amalga oshiriladi.
Da’vo
- da’vo kuzatuvchining talabi. Кorxonalar ularga qarzdorlarga 
(debitorlarga) o’z vaqtida to’lanmagan qarzlik summalar uchun da’vo 
ko’zatishlari lozim. Da’vo moddiy zarar keltirganlarga nisbatan asosli 
ravishda ko’zatilishi zarur
.
Debet
(lat. debet - u majbur)
- buxgalteriya hisobining bir qismi. 
Aktiv schetlarning debetiga summalarning ko’payishi yozilsa, passiv 
schetlarda esa, summaning kamayishi yoziladi.