Buxgalteriya hisobining me’yoriy xujjatlari



Download 71,52 Kb.
bet1/2
Sana26.03.2022
Hajmi71,52 Kb.
#511501
  1   2
Bog'liq
Buxgalteriya hisobining me’yoriy xujjatlari

Buxgalteriya hisobining me’yoriy xujjatlari


Reja:
  • Buxgalteriya milliy standartlari
  • Buxgalteriya hisobi va milliy hisobchilik, umumiylik va asosiy farqlanishlar

1. Buxgalteriya milliy standartlari
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 5 – fevraldagi
54 – sonli qarori bilan tasdiqlangan «Mahsulot (ishlar , xizmatlar) ni ishlab chiqarish va sotish xarajatlarining tarkibi hamda moliyaviy natijalarining shakllantirish tartibi to‘\risida»gi Nizomi ishlab chiqildi. Bu Nizomga ko‘ra xo‘jalik yurituvchi subyektlarning moliyaviy – xo‘jalik faoliyati bilan bo\liq bo‘lgan barcha xarajatlari iqtisodiy mazmuniga ko‘ra ancha takomillashtirildi. Bu Nizom tannarx hisobi va hisobotiga quyidagi yangiliklarni olib kiritdi:
Korxona xarajatlarini yangichasiga hisobga olish, bozor munosabatlariga moslanib, xalqaro andozalarga javob beradigan darajada ishlab chiqildi.
Korxona xarajatlarining shakllanishi uning moliyaviy holati bilan , korxona moliyaviy natijalarini soliqqa tortish bilan bo\landi.
Tannarx ko‘rsatkichlar tizimi takomillashtirildi, ilgari qabul qilingan fabrika
– zavod va to‘liq tannarx ko‘rsatkichlari o‘rniga bitta ko‘rsatkich tavsiya
etildi. Bu ishlab chiqarish tannarxi, ya’ni mahsulot ishlab chiqarish bilan bevosita bo\liq bo‘lgan xarajatlar yi\indisi.
mahsulot
Ilgarigi qo‘shimcha xarajatlar «davr xarajatlari» nomi bilan tannarxiga kiritilmasdan korxona foydasi hisobidan qoplanadi.
  • Korxona xarajatlarini turkumlashtirish ham takomillashtirildi.
  • Lekin respublikamizda bozor munosabatlariga to‘liq javob beradigan

  • tannarx hisobi va hisoboti hali to‘la shakllangani yo‘q. Yuqorida ko‘rilgan Nizomni o‘zida ham kamchiliklar, yechilmagshan muammolar oz emas.
  • Fikrimizcha ular quyidagilardan iborat:
  • Nizomda avvalombor tannarx ko‘rsatkichlari tizimi juda chegaralangan. Unda asosiy tannarx ko‘rsatkichi – har bir so‘mlik tovar mahsuloti uchun

sarf qilingan xarajatlar, yalpi va tovar mahsuloti tannarxi to‘\risida ko‘rsatmalar keltirilmagan. Mahsulotni to‘liq tannarxini aniqlab bo‘lmaydi. Bu ko‘rsatkichlar tiklansa tannarxini tahlil etish chegaralanmagan bo‘lib, uning tahlili to‘liq bo‘lardi.
  • Tannarx ko‘rsatkichlari bo‘yicha ilgari foydalanilgan 5- shakl «ishlab chiqarish xarajatlari » va 6- shakl «tovar mahsuloti tannarxi» hisobotlaridan voz kechilishi munosabati bilan tannarxni elementlar va moddalar bo‘yicha tahlili hamda undan tashqari tannarxga ta’sir ko‘rsatuvchi omillarni tahlil qilish imkoniyatlari bartaraf etilgan.Saqlangan Davlat Statistika qo‘mitasi 5

  • – s «Korxona xarajatlari to‘\risida» gi statistik hisobotda ma’lumotlar haddan tashqari chegaralangan.
  • Nizomda korxona xarajatlarining turkumlashtirishda takomillashtirish bilan

  • birgalikda xarajatlarni asosiy va qo‘shiimcha xarajatlarga ajratishdan voz

kechilgan. «qo‘shimcha xarajatlar» atamasi o‘rniga «Davr xarajatlari» qabul qilingan, natijada qo‘shimcha xarajatlarni tahlil qilish imkoniyati yo‘q qilingan, chunki «Davr xarajatlari» tarkibida bir guruh asosiy harajatlar ham hisoblanadi.
7. Ma’lumki, 1958 yildan boshlab, mamlakatda mahsulotlar tannarxi bo‘yicha asosiy ko‘rsatkich qabul qilingan bo‘lib, bu har bir so‘mlik tovar mahsulotini ishlab chiqarish uchun xarajatlar ko‘rsatkichi edi. Bu ko‘rsatkich ilgari foydalanilgan solishtirishga ega bo‘lgan tovar mahsuloti tannarxi o‘rniga tasdiqlangandi. Yangi ko‘rsatkich butun ishlab chiqarilgan tovar mahsuloti bo‘yicha aniq\lanib, haqiqatan ham korxonalarning tovar mahsuloti uchun ketgan xarajatlarining hohlagan davrda o‘zgarishini ko‘rsatib beradi. Afsuski, Nizomda bu ko‘rsatkich to‘\risida gap yuritilmaydi.
Ilgari korxona xarajatlarini turkumlashda xarajatlar «asosiy va qo‘shimcha»,
«to‘\ri va egri» xarajatlarga bo‘linar edi. Nizomda bu turkumlashlar saqlanilgan.
Lekin almashtirib yuborilgan. «Asosiy va qo‘shimcha» xarajatlar to‘\risida gap borar ekan, mazmunida esa to‘\ri va egri xarajatlar faraz etilgan va aksincha.
Bu turkumlashlar o‘z mazmuniga ega bo‘lib, har biri o‘ziga xos vazifani bajaradi. Xarajatlarni «asosiy va qo‘shimcha», xarajatlarga turkumlash hamma korxonada mavjud. Asosiy xarajatlar bevosita mahsulot ishlab chiqarish bilan bo\langan bo‘lib,qo‘shimcha xavrajatlar esa boshqaruvchilik bilan bo\langan xarajatlarni ifodalaydi. Xarajatlarni «to‘\ri va egri » xarajatlarga bo‘lish hamma korxonalarda bo‘lmasdan, faqat bir xil mahsulot emas, balki ko‘plab xildagi mahsulotlar ishlab chiqarilsa, korxona xarajatlari shu ishlab chiqarilgan turli xil mahsulotlarning tannarxiga egri yo‘llar bilan kiritilsa, natijasida xarajatlar «to‘\ri va egri» ga bo‘linadi.
tannarxi tarkibini tahlil
etishda
xarajatlarning
element va
foydalanish katta ahamiyatga ega. Nizomda buning uchun
6.Mahsulotlar moddalaridan imkoniyatlar
yo‘q. Bu tahlilni o‘tkazish uchun buxgalteriyaning birlamchi
ma’lumotlaridan foydalanishga to‘\ri keladi. Buning uchun haddan tashqari ko‘p vaqt sarflanadi.
8. Pirovardida yana bir narsani aytish mumkinki, Nizomda ilgari asoslanib
qabul qilingan bir qancha atamalardan asossiz voz kechilgan. Masalan, balansdagi foyda «Soliq to‘lashdan olingan foyda», «Mahsulot sotishdan foyda», «Mahsulot sotishdan yalpi foyda» bilan almashtirilgapn va xokazo. 5-s davlat statistika hisoboti ma’lumotlaridan foydalanib, korxona
xarajatlarining tarkibiy o‘zgarishi tahlil etiladi.Lekin na xarajatlar to‘\risidagi nizomda, na statistika hisobotida korxona xarajatlarining elementlari va
moddalari bo‘yicha aniq tasnifi keltirilgan emas. Bu holat tannarxni tahlil qilishni o\irlashtiradi.

Download 71,52 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish