O’. Asqarova, Z. Qoraboeva, M. Samidjonova maktabgacha ta`lim metodologiyasi

4. Amaliy tadqiqot.
Tajriba yoki qo’yilgan ilmiy amaliyot – ilmiy 
tadqiqotning texnik jihatdan eng murakkab va katta mehnat talab etadilar. U 
tadqiqotning xarakteri va uning birin ketinligi bilan bog’liqdir. Bu holda tajriba 
nazariy tadqiqot natijalarini tasdiqlaydi, ba'zan esa rad qiladi. Ammo tadqiqot 
tartibi o’zgacha bo’ladi. Tajriba nazariyadan oldin bajariladi. Bu yetarlicha nazariy 
tadqiq natijalari bo’lmaganda izlanuvchi tadqiqot uchun xarakterlidir. 
5. Natijalarni tahlil qilish, solishtirish.
Nazariy va tajribaviy tadqiqot 
natijalari tahlili va solishtirilishi ilgari surilgan farazni tasdiqlaydi. Teskari bo’lishi 
ham mumkin. 
6. Oxirgi xulosalar.
Bu etapda tadqiqotning natijalari o’tkaziladi, ya'ni 
olingan natijalar va ularning qo’yilgan masala bilan mosligi ifodalanadi. Faqat 
nazariy uchun bu oxirgi etap bo’ladi. Texnikada ko’pincha yana bir etap paydo 
bo’ladi. 
7. Natijalari o’zlashtirish.
Bu etap olingan natijalarni sanoat 
o’zlashtirishga tayyorlash, joriy qilishni texnologik yoki konstruktorlik
prinsiplarini ishlab chiqish. Bunda ko’pincha tadqiqot muallifi ishtirok etishga 
to’g’ri keladi. Chunki u ko’pincha sof muxandislik masala ramkasiga sig’masligi 
mumkin. 
Ilmiy tadqiqot muammosining qo’yilishi. 
 
 
Har qanday ilmiy tadqiqotni ilmiy muammoni qo’ymasdan bajarish iloji 
yo’q. Muammo-bu yechimini talab qiladigan nazariy va amaliy masaladir, ya'ni 

---

50 
tekshirilishi lozim bo’lgan masala. Demak muammo bu shunday narsaki, uni biz 
bilmaymiz, bu ilm-fan rivoji va jamiyat talabi bilan paydo bo’lgan. 
Muammo bekordan paydo bo’lmaydi, ular hamisha ilgari olingan 
natijalardan kelib chiqadi. Muammoni to’g’ri qo’yish, tadqiqot maqsadini aniqlash, 
ilgarigi bilimdan muammoni keltirib chiqarish oson emas. Shu bilan birga odatda 
ma'lum bilimlar muammo qo’yishga yetarli, ammo uni oxirigacha yechish uchun 
yetarli emas. Muammoni yechish uchun ilmiy tadqiqot beradigan yangi bilimlar 
zarur. Shunday qilib har qanday muammo o’zaro ajralmas ikki elementning 
bog’liqligidir. Nimanidir bilmasligimiz haqidagi ob'yektiv bilim va ilgari olingan 
bilimni prinsipial yangicha qo’llash yangi qonuniyatni olish imkoni borligini faraz 
qilish. Bunda bu yangi bilim amalda jamiyatga zarur ekanligi faraz qilinadi. 
Muammoni qo’yishning uch etapini farq qilish lozim: muammoni izlash, xususan 
muammoni qo’yish va muammoni yechish. 
1.