O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

tarafdorlari Van Manni ochlikning aybdori deb bildilai: G'alayonlar
kuchli xalq qo 'zg'oloniga aylanib ketdi. Bu voqealar eramizning 58-75
yillctrida saroy tarixchisi Ban Gu otasi Ban Byao va singlisi Ban Chjao
bilan birga yozgan “Ilk Xan tarixidan ” kitobida yoritilgan. Eramizning
V asrida Fan. E. tomonidan yozilgan “So ‘nggi Xan tarixi ” asarida ham
eramiznngi 25-220 yillaridagi voqealar qam rab olingan.
Er. avv. И - I asrlard a d eh q o n la rn i ah voli
...Dun Chjun-shu (er. avv. IIasrda U d i davrida davlat arbobi, olitn)
imperator (er.
a w . 
140- 8 7 yillar)ga qiiyidagi nutq bilan murojaat qildi...
Sin sulolasi davrida liammasi bosliqacha boMdi. Shan Y anl islohotlarini 
qoMlaganlarida, qadim gi podsholar tizimini o ‘zgartirdilar, quduqli2
152

---

dalalar tizimini o'zgartirdilar. Xalq yerni sotishi va sotib olishi mumkin 
edi. Boylarning dalalari eni va b o 'y ig a cho'zilib ketdi, kam bag'allarda 
esa, bigiz sanchishga joy qolmadi. Bundan tashqari, ularda (boylar) daryo 
va koMlardan foyda, to g ‘ va o ‘rmonlardan boylik... K a m b a g ‘al odam 
qanday azob chekm asin? ...H arb iy va mehnat majburiyatlari qadimgiga 
qaraganda. o'ttiz marta k o ‘p, yer va jo n soliqlari. tuz va temir uchun yi- 
g 'im la r qadim gidan ko'ra, yigirma marta k o'p, b a ’zilar yirik yer ega- 
larining yerlarida 
hosilning varmi uchun ishlaydilar. Shuning uchun, 
kam b ag ‘al xalq doim o hayvon terilarini qiyadi, it va ch o ‘chqalar ovqatini 
yeydi. Bu yana shu bilan kuchayadiki, o c h k o 'z va shafqatsiz amaldorlar 
o ‘zboshim chalik bilan hukni qiladilar va ulami o'ldiradilar. Azoblardan 
zada b o ‘lib, tayanchga ega bo'lm agan xalq qaroqchi b o ‘lish uchun o ‘nnon 
va to g ‘larga qochib ketadi. Yarim yalang'ochlarni yarim y o 'ld a turm aga 
hukm qiladilar. Bir yilda ular soni ming, o 'n m ing kishiga yetadi. Xan 
sulolasi hokimiyat tepasiga kelganda, u saqlanib qoldi va o ‘zgarmadi.
Хрестоматия no истории древнего мира. М., 1991. 96-97 стр