O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

6-§. M e ’m orch ilik
Q adim gi M isrdagi f i r 'a\m saroylari, aholining uy-joylari yo -
g 'o ch d a n qurilganligi uchun saqlanih qolmagan. 
Ular to 'g 'risid a
biz r e ly e f tasvirlari bo 'yicha bilamiz. M isrliklar yerd ag i uy- jo y la ri
vaqtinchalik, shuning uchun ularga m uslahkam m ateriallar sarflash
kerak em as deb, hisoblar edilar. Zodagoniar. f i r 'avnlar о ‘zlariga
m ustahkam sa g 'a n a la r barpo qilib, и dunyoda 
hayotni davom
ettirm oqchi edilar. Sag 'analar, ibodatxonalar, ustunlar, ulkan haykallar
m ustahkam toshdan 
barpo qilinar edi. 
Ularni bezatishda 
oltin.
36

---

kumush, mis va boshqa mu danlar ishlatilgan. Ularning eng kattasi
Xufu p iram idasi edi. Bu p iram ida qurilishini Gerodot o 'z asarida
tasvirlagan.
Piramidalarning qnrilishi
124. ...X eops mamlakatni kulfatlargirdobiga tashladi. Engavvalo, 
u barcha m uqaddasziyoratgohlam i yopishni vaqurbonliklar keltirishni 
taqiqladi. Keyin barcha misrliklarni o'z ig a ishlashga majbur qildi. Bir 
xil kishilar Nilga Arabiston tog'laridagi tosh konlaridan xarsanglarini 
olib kel ish lari, boshqalarga esa ularni yana uzoqqa Liviya tog'lari deb 
ataladigan joygacha sudrab borish buyurilgan edi. Yuz ming kishi bu 
ishni to ‘xtovsiz, har uch oyda bir marta almashib bajardi. Xarsang 
tashilgan bu y o ‘lni qurishga ezilgan xalq o ‘n yil sarflashiga t o 'g ‘ri 
keldi. M ening fikrimcha, bu ish piramidani o ‘zini qurishdek ulkan 
emas edi. Axir yoMning uzunligi 5 stadiya, kengligi o ‘n orgiy, eng 
baland joyda 8 orgiy balandlikda, y o ‘nilgan toshlardan ularga o'yiigan 
figuralar bilan qurilgan. Bu yoMni vatep a lik d a turgan piramidalarning 
yer osti xonalarini qurish o ‘n yil davom etdi. Bu xonalarda Xeops 
to g ‘ Nil kanalini5 o ‘tkazib, orolda o ‘z sag‘anasini qurdi. Piramidaning 
o'zini qurish 20 yil davom etdi. U to‘rt tomonli, uning har bir tomoni 
kengligi plefr6 va shunday balandlikda y o ‘n ilg an v a b i r - b i r i g a puxta 
o ‘rnashtirilgan toshlardan qurilgan. Har birtoshning uzunligi kam ida30 
fut. Bu piramida shunday qurilgan. Boshda u zinapoya ko‘rinishdagi 
tokchalar bilan boradi. uni boshqalar maydonchalar yoki zinalar deb 
atavdilar. Birinchi toshlar (asos) q o ’yilganidan 
keyin, qolganlarni 
(maydonchalarni toMdirish uchun) qisqa balkalardan qilingan taxta 
supalar yordamiga ko‘tardilar. Yerdan toshlarni birinchi zinaga 
narvonlar shunday qilib ko‘tardi. U yerda toshni boshqa taxta supaga 
q o ‘yar edilar, birinchi zinadan ikkinchi zina taxta supa yordamidaga 
k o ‘tarar edilar. Qancha qator zinalar boMsa, shuncha ko4aradigan 
qurilmalar bor edi. Biroq faqat bitta k o ‘taradigan qurilma b o ‘lgan 
bo‘lishi ham mumkin, toshni ko ‘targandan keyin qiyinchiIiksiz keyingi 
zinaga ko^chirgan boMishlari mumkin. M enga har ikki usul t o ‘g ‘risida 
xabar berdilar va shuning uchun men ularni keltiraman. Shunday qilib, 
boshda piramidaning yuqori qismi tugallangan edi, keyin o ‘rta va 
oxirida yerdagi quyi bosqichlarni qurdilar. Piramidada M isryozuvlari
37

---

biian ishchilarqancha sholg‘om, piyoz.sarim soqyeganlari belgilangan. 
Va men ju d a yaxshi eslayman, menga yozuvlarni o'qigan larjimon 
bularning ham masiga 1600 talant7 sarflangan deb tushuntirdi. Agar bu 
t o ‘g 4ri bo'lsa, temir qurollar, ishchilar uchun non va kiyim uchun pul 
ketdi, shuningdek, bu inshootlarnmg qurilishi 20 vil davom etdi. 
Bundan tashqari, toshlarni sindirish va olib kelishga (sag'ana uchun) 
y ero sti xonalarni qurishga k o ‘p vaqt kerak bo‘ldi.
1. Xufu - yunoncha - Xeops.
2. Tog 'laridagi — toshlarni daiyo orqali kemalarda olib о 'tar edilar.
3. Orgiy - I orgiy 1,85 m.
4. Xeops
-
IV sulola fir 'avni, er. aw. 2600 - 2450 yillar atrqfi.
5. N il kanali - Piramidalar qurish jo yig a qurilish materiallari yet-
kaziladigan капа! ко 'zda tutiladi.
6. Plefi■
 — uzunlik birligi - 30 metr
7. Bohil talanti —30,3 kg kumush, Evbey talanti - 26,19 kg.
Хрестоматия no истории древнего мира. М., 1991. 40-41 стр.