O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

Ib o d atxon alar qurilishi
O adim gi F iva shahri о ‘rnida Iw zirgi K arnak va Luksor qo r-
g 'o n la rid a g i ibodatxonalar xarobalariga qarab, ularning u /u g ‘vor/igi
va g o 'zalligi to ‘g ‘risida tasavvur hosil qilish mumkin. Ularda ulkan
kolormali y o p iq zallar, ochiq kolonnali hovlilar m avjud edi. K arnak
ibodatxonasida m aydoni 5 m ing kv.m 
16 qatorda jo yla sh g a n 130
kolonnali ulkan za l qurilgan edi. Ibodatxonlarga kirishda u lu g 'vo r
minoralctr ко ‘tarilib, и f i r 'avnlarni hokim iyati ulitg'vorligi va donoligi
ramzi, sfinkslar xiyoboniga olib borar edi. Ibodatxonalar devorlari
fi r 'avnlarning ja so ra tla ri to ‘g 'risid a g i ierogliflar va turfa rangli r e ly e f
tasvirlar bilan qoplangan edi.
A m enxotep III er. avv. X I V asr boshlarida M isr gullab-yashnagan
vaqtda hukm ronlik qildi. X V III sulola f i r ’avnlari K ichik Osivodan
N ilning to 'rtin ch i ostonasigacha b o 'lg a n hududni egallab oldilar.
Istilochilik urushlari natijasida kelgan katta o'ljalar, qullar, qaram
о 'Ikalarning y i/lik о 'Iponlari f i r ’avn hokim iyatini kuchctytirdi. F ir 'avn
38

---

qo 'lida to ‘plangan ulkan boylikning bir qism i uni ulug 'lash m aqsadida
m ahobatli inshootlar barpo qilishga sarflandi.
Amenxotep 111 ning Fiva g'arbidagi M enmoniya deb ataladigan
ihodatxonasi er. avv X IV asrda qurilgan. Amenxotep III ning о ‘limidan
keyin, Fiva shahrining g'arbida qurilgan M emnoniya deb alalgan
ibodatxona va uning "Menmon kolossi
" 
deb atalgan ulkan haykali, hozir
Leningradda Neva qirg'og'ida turgan ikkiSfinks bizgachayetib kelgan.
M e m n o n iy a n i qurilishi
Mana. juda katta (shu bilan birga) qadimgi vaqtlardan har Ikki Yerda 
mavjud boMmagan yodgorlikni bunyod qilish bilan janob oliylarining 
qalbi tinchidi. U bu yodgorlikni Ikki Yerning taxtlari egasi, o ‘z otasi 
Amon uchun qurdi: Unga ajoyib Fivani “uning bortida”3 ibotadxonaning 
(xudo q o ‘rg‘oni) bunyod 
qilindi. Yaxshi qattiq jinsdan. oq toshdan 
abadiy, oltin bilan qoplangan, poli kumush bilan bezatilgan, darvozasi 
oq oltindan4, abadiy obodonlashtirilgan bo‘lib, u kengaytirilgan v a ju d a
kattalashtirilgan. Bayramona tashkil etilgan bu ulug‘ yodgorlik, shu 
bilan birga, hukmdorning Elefantin graniti5dan ko‘pgina haykallari bilan 
tanilgan, hayratga soladigan, balandligi osmonga chiqadigan, quyosh 
shu’lasiga o ‘xshash, (shu bilan birga) u hukmdorning oltin va ko‘p sonli 
toshlari q o ‘yilgan hukmdor taxtasi bilan ta’minlangan, uning oldida 
oq oltin bilan qoplangan machtalar qo‘yilgan, u osmonda turadigan, 
osnion etagiga qiyos qilingan Ra chiqadigan kun ulug‘ suv bilan to ‘la 
baliq va qushlar, toza o ‘simiiklar, shena6 qullar va qul ayollar bilan 
to‘la, har xil7 hokimlar bolalari, janobi oliylarining o ‘ljalari, omborlari 
sanog‘i nom a’lum boyliklarni olgan. Shu bilan birga u Suriya shaharlari8 
bilan o ‘ralgan, hokimlar o ‘g ‘illari bilan ta’minlangan, mollari g o ‘yoki 
qirg'oqdagi qum kabi; ular son-sanog‘siz, burun qanoti - janub yerlari 
quyruq qanoti - shimol yerlari4. Luksor ibodatxonasidagi qurilishlar 
Yuqori va Quyi Misrning podshosi, Ikki Yerning hukmdori, Raning vorisi, 
Raning o ‘g i i , Amenxotep tojlari egasi, Fiva hukmdori, o ‘z otasi Amon- 
Ra, Ikki yer taxtlarining egasi uchun ishlarda tinchlandi, Luksorda oq 
toshdan yaxshi, mustahkam jinsdan (shu bilan birga) u 10 kengaytirildi 
va nihoyat kattalashtirildi, sayqal berildi, devorlari oq oltindan, pol 
kumushdan, barcha darvozalari qoplangan, ustunlari osm onga yaqin,
39

---

uning machtalari - yulduzlar o'rtasida.