Буюк Британияда 2004-2017 йиллардаги
ишсизлик даражаси2
Шунга царамай, 2016 йилда Буюк Британия иктисодиёти усишга эришди.
Нарх-навонинг ошиши ва фунт стерлинг кийматининг тушишига карамай,
2015 йилнинг ёзидан бошлаб ижобий курсаткичлар намоён була бошлади.
«Marcit economics» тадкикот ташкилоти тах/гилларига кура, масалан, 2016 йил
декабрь ойида хизмат курсатиш сохасидаги ишбилармонлик фаоллиги индекси
56,2 пунктга етди. Бу иктисодчилар тахминидан кура юкорирок, натижа булди.
1.4. Буюк Британия корхоналари салмогида кичик ва урта
бизнеснинг улуши
Буюк Британияда купчшшк корхоналар кичик ва энг кичик табацага
минсуб. Масалан, 90-йиллардаги статистик маълумотларга кура, 1579 минг
корхонода 1-2 тадан ишчи ёлланган, 173 минг корхонада 3-5 тадан,
190 мингтасида 6-9 ва факатгина 140 минг фирмада 11-19 тадан ишчи кучи
блланган. Шуниси эътиборлики, Англияда 25-49 киши банд булган корхона ва
фирмаларнинг уртача 70 фоизи 10 йилдан купрок яшайди. 1980-1989 йиллар
МОбяйнида 1,9 млн. янги компаниялар руйхатга олинган булса, 1,5 млн. корхона
1C» Jh фаолиятини тухтатган ва соф усиш 29 фоизга етган3.
Кичик бизнес корхоналари Буюк Британия ик,тисодиетининг деярли барча
тармокларида фаолият курсатса-да, купрок юкори технологияли ва илмталаб
1
M t^lH «uruiwwi шн» / Великобритания: безработица снижается, но за счет нестабильных контрактов.
*
Имиь Ч»|> Ийлиит «куний чимти кисобга олинган. Манбалар: Узбекистан Республика™ йиллик статистик
fftyttlM Г, JtXll ,
ruycnlondar/ilctaiU?id--138
сохаларда (электроника, биотехнология, химия, асбоб-ускуналар ишлаб
чикариш) уларнинг ахдмияти жуда катта. Буюк Британиянинг бу каби
сохаларида машгул булган кичик бизнес субъектлари Европанинг бошка
давлатларидан кура анча устуворрок ривожланган. Хусусан, 90-йилларда
кашфиётлар ва илмий йуналишдаги ихтироларнинг бизнес секторга тугри
келган хиссаси Буюк Британияда - 63 фоизни ташкил этган1.
2010 йилда Буюк Британияда хусусий бизнес билан машгул жами
корхоналарнинг сони 4,5 млн.дан ошди2. Уларда банд булганлар 23,3 млн.дан
ортик, булиб, бундай корхоналар 3,1 трлн. фунт стерлинг хажмида айланма
капиталга эга. Аммо айнан кичик ва урта бизнес корхоналари 4536,4 мингга
булиб, уларда банд булганлар 13,7 млн. кишидан ошди. Жами КУБ
корхоналарининг капитал айланмаси х,ажми 1,5 трлн. фунт стерлингга етди.
Аксарият янги кичик фирмалар дастлабки йилларда тез ривожланади.
Савдо сохасида кичик корхоналарнинг 1/3 кисми дастлабки уч йил мобайнвда
уз фаолиятини тухтатадилар. 1996 йилларга кадар х;ар йили уртача 10 фоиз
фирмаларда савдо операциялари тухтаган булса, 2000 йиллардан бошлаб,
бундай корхоналар янада ошган. Айникса, 2007 йилда руй берган жахон
молиявий-иктисодий инкирози даврида кичик бизнес корхоналарининг
купчилиги иктисодий жихатдан ночор ахволда колган.
Инкироз таъсири камайгач, 2009 йилдан бошлаб кичик бизнес яна
ривожлана бошлади. Аммо айрим кичик корхоналарда банкротлик холатлари
давом этди. Сунгги ун йиллар мобайнида янги ташкил топтан корхоналарнинг
40-45 фоизи уз фаолиягларини муким давом эттиришга эришдилар.
2011 йилда кичик ва урта корхоналар сони 94,2 мингтага купайди. Сунгги
11 йилда эса уларнинг сони 1,1 млн. кичик ва урта корхонага ёки 31,1 фоизга
ошди. Уз навбатида бу даврда йирик компаниялар сони 12 фоизга камайди.
2012 йилнинг бош ид а Буюк Британияда фаолият юритаетган корхоналарнинг
умумий сонида кичик бизнес ва тадбиркорликнинг улуши 99,6 фоизни ЯИМда
50,2 фоизни, умумий банд булганлар сонида 53,9 фоизни ташкил этган3.
Хрзирги кунда Буюк Британия товар айланмасининг 21 фоиз ва мамлахатдаги
ишчи кучининг 36 фоиз кичик бизнес улушига тугри келади. Х,ар саккиз
кишининг бири индивидуал бизнес билан машгул.
2014 йилга келиб Буюк Британияда 5,2 млн. компанияларнинг 99 фоиз
кичик ва урта корхоналарни ташкил этди, 5 млн. кичик ва урта корхоналарда
ишчилар сони тахминан 5 кишидан иборат булди. Бундай микрофирмаларда
мехнат самарадорлиги пастрок булса-да, улар энг тез ривожланувчи сохаларни
камраб олди. 1998-2010 йилларда йилига уртача 2,61 млн. иш уринлари
1
Каранг: Арипов О.А. Узбекистонда кичик бизнес ва хусуий тадбиркорликни давлат томонидан тартибга
солиш. -Т.: Фан. 2012. 69 б.
2
Изох; 2010 йилда корхоналарни здсобга олиш методологияси Бизнес, инновациялар ка касбий тайёргарлик
ишлари буйича вазирлик томонидан такомилл&штнрилган.
3
http://www.giaz.uz // Совершенствование государственной системы поддержки МП в Великобпитяяии п
яратилган булса, уларнинг 34 фоизга якини ёки 870 ООО таси 50 кишигача
булган кичик корхоналар улушига тугри келди1.
Do'stlaringiz bilan baham: |