O ʻ zbekiston respublikasi oliy va o ʻ rta maxsus ta ʼ lim vazirligi

 
11.1-rasm.
 Portfelning hajmi uning riskiga taʼsiri
51
 
51
Brigham& Ehrhardt. Financial management/Theory and practice /15
th
edition
Diversifikatsiyalanadigan 
risk 
Portfelning bozor riski: 
O‘zgarmas qoladi 
Portfeldagi aksiyalar soni 
Portfelning 
umumiy riski: 
aksiya soni 
ko‘oaygan sari 
kamayib boradi 
Portfel riski, % 

---

186 
Diversifikatsiya va portfel. 
Quyidagi rasm-3da Nyu-York Fond 
Birjasidan ixtiyoriy tanlanma asosida shakllantirilgan portfelning 
aksiyalar soni gorizontal oʻq boʻylab oshib borishi sari ushbu portfel 
riski vertikal oʻq boʻylab kamayib borish tendensiyasini grafik 
yordamida koʻrsatib berilgan. Oxirgi maʼlumotlarga koʻra birjaning 
bitta aksiyadan iborat portfelining standart chetlanishi taqriban 40%ga 
teng. Biroq bozor portfelining (birjadagi barcha aksiyalar yigʻindisidan 
iborat portfel) standart chetlanishi 
taxminan 20%ga teng va 
grafikda bu toʻgʻri shtrixli gorizontal chiziq bilan ifodalangan. Ushbu 
chiziqgacha boʻlgan riskni portfel shakllantirib diversifikatsiyalab 
boʻlmaydi va aksiyaning ushbu diversifikatsiyalanmaydigan (yoki 
tizimli) riski – bozor riski deb nomlanadi. Chunki bozor riskini 
vujudga keltiradigan omillar sifatida siyosiy nobarqarorlik, inflyatsiya, 
retsessiya va yuqori foiz stavkalar kabi tashqi omillar qatnashadi. 
Aksiya diversifikatsiyalanadigan riski – kompaniyaga xos yoki 
tizimsiz risk deyiladi. Ushbu riskni paydo boʻlishiga sababchi omillar 
sifatida quyidagilarni keltirish mumkin: sudlashuv jarayoni, ish 
tashlashlar, muvaffaqiyatli va muvaffaqiyatsiz marketing dasturlari, 
yirik shartnomani qoʻlga kiritish yoki boy berish va boshqa shu kabi 
alohida firma uchun xos boʻlgan hodisalar. Bir firmaning bunday 
yomon hodisalari boshqa bir firmaning yaxshi hodisalari bilan 
diversifikatsiya yordamida bartaraf etish mumkin.