O ʻ zbekiston respublikasi oliy va o ʻ rta maxsus ta ʼ lim vazirligi

 
2.3. Pul bozori instrumentlari 
Xalqaro tajribaga koʻra, pul bozori instrumentlariga quyidagilar 
kiradi: 
- davlat qisqa muddatli qimmatli qogʻozlari;
- qayta sotib olinuvchi shartnomalar; 
- depozit sertifikatlari; 
- tijorat qogʻozi; 
- bankir kafolati; 
- yevrodollar. 
Davlat qisqa muddatli qimmatli qogʻozlari (T-Bills) asosan davlat 
qarzini qoplash uchun emissiya qilinadi. Yaʼni davlat oʻzining soliqlar 
orqali byudjetiga tushuvchi mablagʻlari kelguniga qadar qisqa 
muddatli qarz majburiyatini ifodalovchi qimmatli qogʻozlarni emissiya 
qiladi. Ayrim davlatda bu qimmatli qogʻoz Moliya vazirligi tomonidan 
emissiya qilinsa, boshqalarida Gʻaznachilik tomonidan emissiya 
qilinadi. AQSH misolida koʻradigan boʻlsak, ushbu qimmatli qogʻoz 
Gʻaznachilik boshqarmasi (Treasury Department) tomonidan emissiya 
qiladi hamda T-Bills deb ataladi. Ularning muddati asosan 28; 91 va 
182 kunni tashkil etadi. 1998-yildan beri AQSH hukumati investorlar 
uchun ushbu turdagi qimmatli qogʻozlarni internet orqali sotib olish 
imkonini yaratdi va bu oʻz navbatida ularni individual investorlar 
orasida yanada kengroq tarqalishiga olib keldi. Gʻaznachilik ushbu 
qimmatli qogʻozlar uchun hech qanday foiz toʻlovini amalga 
oshirmaydi. Ular oʻzining nominal narxidan past bahoda bozorga 
joylashtiriladi hamda soʻndirilish muddatida nominal narx boʻyicha 

---

22 
soʻndiriladi. Ularning bozorga joylashtirilish hamda soʻndirilish 
baholari orasidagi farq asosan muddatga bogʻliq hisoblanadi. Ushbu 
turdagi qimmatli qogʻozlarning risklilik darajasi nolga teng deb 
hisoblanadi, sababi hattoki davlatda ularni soʻndirish uchun yetarli 
mablagʻ boʻlmay qolgan taqdirda ham, davlat shunchaki qoʻshimcha 
valyuta emissiya qilish orqali ularni soʻndirishi mumkin. Ularning 
muddati qisqa boʻlganligi sababli inflyatsiya darajasining taʼsiri ham 
unchalik yuqori hisoblanmaydi.
2.2-jadval