O ' z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L i y V a o r t a m a X s u s t a ' L i m V a z I r L i g I r. X. Alimov, G. T. Yulchiyeva, O. Q. Rixsimboyev

4 ) 
u sh b u A IJ ni q o 'lla s h u s lu b iy o ti b ila n ta n is h b o 'lm a g a n
fo y d a la n u v c h ila r — d astu rch i b o'lm agan lar.
AIJ ni loyih a la sh tirish d a m u lo q o tli o 'z a r o h am k orlik n in g darajasini
foyd alan u vch ilam in g ko'rsatib o'tilgan guruhlariga qo'llagan h olda hisobga
o lis h zarur.
M u lo q o tli tadbirlar tarkibiga q o 'sh im c h a axborotga ega bloklarni AIJ
ish in in g ta k lif q ilin g a n rejim lari b o 'y ic h a kiritish zarur.
AIJ ning vazifaviy imkoniyatlari bilan tanishgani sari foydalanuvchi 
kerakli rejimni yoki u yo bu iqtisodiy ko'rsatkichning hisob-kitobini 
jadallik bilan chaqirish im koniyatiga ega bo'lishi kerak. AIJ ni 
loyihalashtirish jarayonida axborot bazasi, AIJ ning arxitekturasini tashkil 
qilish, AIJ ni tashkil qilishning asloxaviy vositalarini tanlash hamda HT 
vositalarini tanlash vazifalari belgilanishi kerak.
AIJ ostida yakuniy foydalanuvchining ish joyida o'matilgan avtonom 
ham hisoblash tarmogi tarkibida ishlovchi EHM asosida uning kasbiy 
faoliyati vazifalarining texnik va tashkiliy uslubiy ta’minoti o 'z ichiga 
oluvchi aslahaviy vositalarning majmuasi tushuniladi.
Amalga oshirilayotgan vazifalariga ko'ra AIJ ning uchta sinf! ajratiladi:
1) rahbaming avtomatlashtirilgan ish joyi;
2) mutaxassisning avtomatlashtirilgan ish joyi;
3) texnik xodimlarning avtomatlashtirilgan ish joyi.
Boshqaruv apparati har bir xodimi AIJni tashkil qilishda turli umumiy
va amaliy dasturiy vositalardan foydalanishi mumkin. Ularning tarkibi 
funksional masala va ishlaming turibilan aniqlanadi.
Rahbar 
AIJ 
ining oldiga quyidagi 
talablar 
qo'yiladi:
• muntazam operativ va ishonchli axborot bilan ta ’minlangan 
m a’lumotlar va bilimlaming taqsimlangan bazalarining mavjudligi;
• m a’lumotlar va bilimlaming ayrim bazalariga faqat cheklangan 
shaxslar doirasi yoki faqat rahbarlaming o'zi kirishi mumkinligi;
• axborotni operativ qidirish ta’minoti;
• boshqaruv qarorlarini qabul qilishni ta’minlash dasturiy vosi­
talarining mavjudligi;
• korxonalaming tashkiliy tuzilishi doirasida axborotning boshqa 
manbalari bilan operativ aloqani ta’minlash.
Mutaxassis (rejachi, moliyachi, hisobchi, texnolog va h.k.) ning 
A IJ ham m a’lum otlar va bilim lam ing mahalliy bazalari ham da 
m a’lumotlaming taqsimlangan bazalari va amaliy dasturiy ta’minlanishi 
asosida kasbiy faoliyat vazifalarining yechilishini ta’minlaydi.
Foydalanilayotgan hisoblash vositalari va tashkiliy texnikaga muvofiq 
ayrim AIJ lari orasida axborot bilan almashish floppi-disklar yordamida,
175

---