O ' z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L i y V a o r t a m a X s u s t a ' L i m V a z I r L i g I r. X. Alimov, G. T. Yulchiyeva, O. Q. Rixsimboyev

5.2. Ekspert tizimlari intellektual komponentli
axborot tizimidir
Zamonaviy jamiyatda tobora o'sib borayotgan axborot oqimi, axborot 
texnologiyalarining turli-tumanligi, kompyuterda yechiladigan masa- 
lalarning murakkablashuvi ushbu texnologiyalardan foydalanuvchining 
oldiga bir qator vazifalami qo'ydi. Kerakli variantlarni tanlash va qaror 
qabul qilish ishlarini insondan EHM ga o'tkazish masalasi yuzaga keladi. 
Bu vazifani yechish yo'llardan biri — bu ekspert tizimlarini yaratish va 
foydalanish sanaladi. Ekspert o'zidan kelib chiqib sharoitni tahlil etadi va 
nisbatan foydali axborotni aniqlab oladi, chorasiz yo'llardan voz kechgan 
holda qaror qabul qilishning eng maqbul yo'llarini vujudga keltiradi.
Ekspert tizimida m a’lum bir predmet sohasini ifodalaydi bilimlar 
bazasidan foydalaniladi.
Ekspert tizimi 
— bu ayrim mavzu sohalarida bilimlarni to'plash va 
qo'llash, uyushtirish usullari hamda vositalari majmuyidir. Ekspert tizimi 
mutaxassislaming yuqori sifatli tajribasiga suyangan holda qaromi tanlash 
chog'ida muqobil variantlar ko'pligi uchun yanada yuqori samaraga erishadi.
94

---

Straiegiyani uizish pavlida yangi om illarni baholab. ularning ta'sirini
tahlil etadi.
Ekspert tizim lari sun'iy intellektdan foydalanishga asoslangan.
Sun’iy intellekt 
aqliy hatti-harakatlarga nisbatan kom pyuter tizim i­
ning qobiliyati tushuniladi. K o'pincha bunda inson fikrlashi bilan bog'liq
qobiliyat anglanadi.
Ekspert tizimlarini axborot tizimlari sinfi sifatida ko'rib chiqish 
mumkin. U foydalanuvchining roziligidan qat’iy nazar ma’lumotlarni 
tahlil va tahrir eta oluvchi, qarorni tahlil etib qabul qiladigan, tahliliy- 
tasnifiy vazifalami bajara oladigan ma’lumotlar va bilimlar bazasiga ega. 
Jumladan, ekspert tizimlari keladigan axborotlarni guruhlarga bo'lib tashlay 
oladi, xulosa chiqaradi, identifikatsiyalaydi, tashxis qo'yadi, bashoratlashga 
o'igatadi, sharhlab beradi va hokazo.