O ' z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L i y V a o r t a m a X s u s t a ' L i m V a z I r L i g I r. X. Alimov, G. T. Yulchiyeva, O. Q. Rixsimboyev

Boshqaruv tizimining pog'analiligi. 
Odatda, istalgan tashkilot bir 
necha obyektlardan iborat murakkab kompleks bo'lib, ularning o'zi ham 
boshqaruv jarayoni va qismlardan tashkil topgan. Shu bois ham 
kompleksning kelishilgan holda ishlashi uchun qo'shimcha boshqarish 
qismi kiritiladi. U boshqa boshqarish qismlari va boshqariluvchi jarayonlar 
(lokal boshqarish tizimlari kabi) harakatlarini muvofiqlashtiradi, ular
6 — R.X. Alimov va boshq.
81

---

4.5-rasm. 
Boshqarish darajalarining o'zaro ta’siri.
faoliyatini kompleksning umumiy maqsadlarini bajarishga yo‘naltiradi. 
Ancha murakkab tuzilishli boshqaruvchi jarayonda boshqarish qismi ko‘p 
darajali tuzilmaga ega bo'lishi mumkin. Bu ko'plab boshqaruv tizimlari 
uchun xos xususiyat.
Odatda, obyektning boshqarish qismida boshqarishning oliy, o'rta, 
quyi darajasi farqlanadi (4.5-rasm). Ulardan har biri o'z funksiyalari 
to'plami, kompetentsiya darajasi bilan izohlanadi va tegishli axborotga 
muhtoj bo'ladi.
Boshqarishning yuqori darajasida strategik boshqarish, iqtisodiy obyekt 
vazifasi, boshqarish maqsadlari, uzoq muddatli rejalari, ularni amalga 
oshirish strategiyasi belgilanadi. Boshqarishning o'rtacha darajasi — texnik 
boshqaruv darajasi hisoblanadi.
Bunda taktik rejalar tuziladi, ularni amalga oshirish nazorat qilinadi, 
resurslar kuzatib boriladi va xokazo. Boshqaruvning quyi darajasida tezkor 
boshqaruv rejasi, ya’ni hajm-taqvim (kalendar) rejalari bajariladi, tezkor 
nazorat va qayd etish amalga oshiriladi.
Boshqarish darajasi (boshqaruv faoliyat turi) hal etiladigan masa- 
laning murakkabligi bilan belgilanadi. Masala qanchalik murakkab bo'lsa,
82

---

uni hal cl ish uchun shunchalik yuqori darajadagi boshqaruv talab etiladi.