О. Қ у д р а т о в с а н о а т э к о л о г и я с и

ч г г п р а -
лари табиий дунёдан социал дунёга ўтган табиат элементларига: 
фойдали қазилмалар, сув ҳавзаларидан олинган сув, қазилган 
тупроқ, отилган ҳайвонлар, қушлар ва бошқалар. Шу объектлар 
учун инсоннинг табиат билан алоқаси узилади, уларни товар- 
моддий бойликларга айланади.
Ҳуқуқий ҳимоянинг ташқи чегаралари одамлар яшайдиган 
ер табиати, шу жумладан ўзияа ернинг таъсирини сезадиган ва 
одамнинг яшаш муҳити ҳолатига таъсир кўрсатадиган (масалан, 
ернинг сунъий йўлдошларини учириш пайтидаги ҳодисилар) ер 
атрофидаги бўшлиқни ташкил этади.
Ҳуқуқий ҳимоялашнинг табиий объектлари миллий, халқа- 
ро, регионал ва глобалга бўлинади.
Табиатни сақлаш қонунчилигига асосан сақлашниж 
г н о и и й
объектларига ер, унинг бойликлари, сув, ўрмон, ҳайвонот 
д у н ё с л .
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

атмосфера ҳавоси киради. Буларнинг ҳаммаси инсон яшаши учун 
табиий муҳит бўлган биосферани ташкил этади.
Ўэбекистонда атроф-муҳитни ҳимоя қилиш нинг ҳуқуқий 
асослари табиатни сақлаш ҳуқуқий нормаларвдан, яъни қонун- 
лардан ва қонун моҳиятига эга бўлган актлардан иборат.
Атроф-муҳитни сақлаш ва табиий рссурслардан рационал 
фойдаланиш қонунчилиги кейинги 20 йилда жадал ривожлавди. 
Кенг кўламли муносабатларни тартибга солувчи қонунлар қабул 
қилинди: ер қонунчилиги асослари, соғлиқни сақпаш тўғрисидаги 
қонунчилик асослари, сув қонунчилиги асослари, ер ости бой- 
ликлари тўғрисидаги қонунчилик асослари, ўрмон қонунчилиги 
асослари, ҳайвонот дунёсини сақлаш ва ундан фойдаланиш тўғ- 
рисидаги қонун, атмосфера ҳавосини сақлаш тўгрисидаги қонун 
ва бошқалар.
Қонунлар орқали корхоналарга табиатни сақлаш қонунчи- 
лигига риоя қилиш, табиий ресурслардан самарали фойдаланиш 
ва қайта ишлаб чиқариш, атроф-муҳитни ифлосланишдан сақ- 
лаш, энергия тежовчи, кам чиқит чиқарадиган ва чиқитсиз техно- 
логияларни жорий этиш, шунингдек, табиий хом ашёни комп- 
лекс қайта ишлаш, атроф-муҳит ҳолатини назорат қиладиган ав- 
томатлаштирилган системалар ва приборлар ишлаб чиқиш юкла- 
тилган.
Атроф-муҳит ҳолати янги технологиялар ва машиналар яра- 
тувчилардан экология масалаларига эътиборни талаб қилади. У- 
лар қандай техник ечим техник ва иқгисодий шартларнигина 
эмас, балки экологик аспектларни ҳам ҳисобга олган ҳолда қабул 
қилинади. Лойиҳавий ечимлар албатта экологик экспертизадан 
ўтказилиши керак, янги яратилаётган технологик жараёнлар, ма- 
шина-ускуналар ва материаллар уларни жорий этишда халқ хўжа-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

лик самараси билан бир қаторда юқори экологик хавфсиэлик да- 
ражасини таъминлаши керак.
Ўзбекистон Республикасида «Экология», табиатни муҳофаза 
қилиш тўғрисида бир қатор қабул қилинган қонунлар, «Ер 
тўғрисида» қонун (28 июнь 1990Й.), «Табиатни муҳофаза қилиш» 
қонун (9 декабрь 1990Й.), «Сув ва сувдан фойдаланиш» қонуни 
(6 май 1993й.), «Алоҳида муҳофаза қилинадиган ҳудудлар тўғри- 
сида» қонун (7 май 1993Й.), «Қазилма бойликлар тўгрисида» 
(22 сентябрь 1994Й.) «Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш» қо- 
нуни (23 сентябрь 1996й.), «Ҳайвонот оламини муҳофаза қилиш 
ва фойдаланиш» қонуни (26 декабрь 1997й.), «Ўсимлик оламини 
муҳофаза қилиш ва фойдаланиш» қонуни (26 декабрь 1997й.), 
«Атроф-муҳитни муҳофаза қилиш», 377. 1.01.2000Й. буйруқ. «Эко- 
логик экспертиза» тўғрисидаги қонун (7 июнь 2000Й.) Ўз.Р. Олий 
мажлиси сессияда ва шунингдек, Вазирлар Маҳкамаси қабул 
қилган кўплаб қарорлари асосида амалга оширилади.
Уч йил мобайнида (1997-1999) мамлакатимизнинг 2000-2005 
йиллар ва 2010 йилларгача мўлжалланган янги «Атроф-муҳитни 
муҳофаза қилиш бўйича миллий ҳаракат дастури» ишлаб чиқил- 
ди. Янги дастурда асосий экологик муаммолар, устивор ҳаракат- 
лар. табиатни муҳофаза қилишдаги сиёсатни ишлаб чиқиши ва 
ҳаракат дастури Ўзбекистон Республикасида табиатни муҳофаза 
қилиш борасида улкан ишларни амалга оширишда ижобий роль 
ўйнайди.
Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан аҳоли