О. Қ у д р а т о в с а н о а т э к о л о г и я с и

v _
JZ.
БЭГга 
700 
1700 
1976 
2000 йиллар
1- Расм. Планетамиз аҳолисининг демографик ўсиши.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ёслари кучли саноат ва қиш лоқ хўжалик потенциалини яратишга, 
барча турдаги транспортни кенг ривожлантиришга, катга ер май- 
донларини ирригациялашга, сунъий иқлим яратишга олиб келди, 
шу билан бир вақгнинг ўзида атроф-муҳитнинг ҳолати кескин 
ёмонлашди. Атмосфера, сув ҳавзалари ва тупроқнинг қатгиқ, су- 
юқ ва газсимон чиқиндилар билан ифлосланиши ҳозирданоқ 
хавфли ўлчамларга етиб қолди, табиий ресурслар - фойдали қа- 
зилмалар, чучук сув ва бошқалар камаймоқца. К иш илик жамия- 
тининг ривожланиши ва унинг фан-техника тараққиёти атроф- 
муҳитга мисли кўрилмаган даражада заҳарли моддалар чиқаради- 
ган янги машиналар ва янги технологик жараёнлар яратишга ол- 
иб келди.
Аҳолиси 2,5 млн.киши бўлган замонавий шаҳарнинг масса 
ва энергия алмашинувини кўриб чиқамиз /2-расм/.
Шаҳарнинг суткалик умумий чиқиндиси 5000 тоннани, йи- 
лига - 1460-106 тоннани ташкил этади. Аҳолиси 3 ва 11 106 
киши бўлган шаҳарлар ҳам бор. Шаҳарларнинг кўпайиши ва дои- 
мий ўсиб борувчи шаҳар аҳолиси инсоният ва табиат ўртасидаги 
қарама-қаршиликнинг чуқурлашишига олиб келади. Бу хавфси- 
рашлар хом ашё (охирги 25 йидда одамлар бутун инсоният 
тарихи давомида ишлатилган микдордаги хом ашёдан фойдала- 
нилган), энергетик ресурслар (чунки нефть ва газ тугаш арафаси- 
да, дунёнинг йирик дарёларида қурилган элею р станциялар эле- 
Kip энергияга бўлган эҳтиёжни қондира олмайди), озиқ-овқат 
маҳсулотлари (масатан, охирги 100 йил ичида ер аҳолиси 2,6 мар- 
та, қиш лоқ хўжалик ишлаб чиқариши - атиги 2,2 марта ошди; ер 
шарида 500 106 киши, 
шу жумладан 200-106 бола очликда кун 
кечиради) танқислиги билан асосланган.
Ерда одам ҳукмронлик қилган даврдан бери кишиларнинг 
нафас олиши учун зарур бўлган кислород ажратиб чиқарадиган
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

2- Расм. Тошкент шаҳрининг масса ва энергия алмашинуви.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

чиқарадиган ернинг «Ўпкаси* ҳисобланган ўрмоннинг 2/3 қисми 
нобуд қилинди. 200 турдаги ҳайвонлар ва паррандалар қириб 
ташланди, қишлоқ хўжалиги учун яроқпи бўлган 20 
%
ер майло- 
ни эрозияга дучор бўлди. Саноати ривожланган мамлакатларда 
минерал ва энергетик ресурслар, чучук сув ва ҳавода кислород 
танқислиги сезилмоқца. Саноат ва транспортнинг, энергетика- 
нинг ривожланиши, қишлоқ хўжалигини саноат асосига ўтказиш 
ва кимёлаштириш атроф-муҳитни янги, илгари номаълум модаа- 
лар билан ифлосланишга олиб келади. Буларнинг ҳаммаси ин- 
соннинг, унинг яшаш муҳити билан вужудга келган экологик 
алоқасини бузилиш хавфини туғдиради.
1.5. Табиатвн сақлаш 
қонунчилиги
Ҳуқуқни сақлаш чегаралари 
ички ва ташқига бўлинади. Ҳ ук\- 
қий ҳимоялашнинг ички