О. Қ у д р а т о в с а н о а т э к о л о г и я с и

билан овқатланувчи қушларга ўтиб, улар организмида кўп тўпла-
на боради. Натижада, пестицидларнинг тарқаладиган майдони
тобора кенгаяверади. Шунинг учун ДДТнинг маълум миқцо-
ридаги концентрацияси Антарктидада яшовчи пингвинлар орга-
низмида борлиги аниқланди.
Заҳарли химикатлар тупроқ, сув, ҳаво орқали ўсимликларга,
улар орқали ҳайвонларга, ундан гўшт, сут маҳсулотлари орқали
одамларга ўтиб инсон организмида тўпланиб, ҳар хил касаллик-
ларга сабабчи бўлмоқда, насддан-наслга ўтиб, наслга салбий таъ-
сир кўрсатмоқла. Маълумотларга кўра, Россияда гексохлорандан
асалариларнинг 51 фоизи, ДДТдан 19 фоизи, фосфорорганик
моддалардан 15 фоизи, гербицидлардан 6,7 фоизи заҳарланган.
Ўзбекистон, Туркманистон, Молдова республикаларида пести-
цидлар миқцори нормадан бир неча марта кўп бўлиб, ҳайвонлар
ва балиқларнинг камайиб кетишига сабабчи бўлмоқда.
Пестицидларни, масалан, хлорорганик ва фосфорорганик
моддаларни тупроқ ҳам тўла ўзлаштира олмайди, натижада улар
тупроққа тўпланиб, унинг табиий ва кимёвий таркибини бузади,
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

тупроқдаги фойдали микроорганизмларни ўлдириб, тупроқ унум-
дорлигини 20 фоизгача пасайтиради.
Россияда кейинги 20-25 йиллар ичида заҳарли химикатлар-
ни ишлатиш етти марта ошгани ҳолда, ғалла ҳосилдорлиги гек-
тарига фақат 16 ц. ra тушиб қолган. Бунга сабабчи бегона ўтлар,
заҳарли бактериялар, замбуруғлар, кемирувчиларнинг адаптаиия-
лашиб, чидамли бўлиб қолишидир.
Ўзбекистонда 1987 йилдан бошлаб биологик методни қўл-
лаб, ҳар гектар пахта майдонига 200 минг донагача трихограмма
ҳашаротини тарқатиб, кўсак қурти тухумининг 80-85 фоизи йўқ