Nutq o`stirish nazariyasi va metodikasi fanining asosiy nazariy matni

Ko`rsatmalilik  usuli.  Bu  usulda  o‘quv  materiali  ko‘rgazma,  texnik  vositalar,  turli  didaktik 
materiallar  asosida  o‘rgatiladi.  Ko`rsatmalilik  usuli  maktabgacha  ta'limda  eng  ko‘p  qo‘llaniladigan 
usullardan  biridir.  Ko`rsatmalilik  usulida  bolalar  narsa,  buyum,  voqea  hodisani  ko`rish,  kuzatish, 
rasm-illyo‘strtsiyalarni  ko‘rish,  sayr  ekskursiyadagi  kuzatishlari  asosida  mulohaza  qiladi,  fikrlaydi 
va nutqni bayon qiladi. Bu usulda guruh xonasidagi buyumlar, tabiat burcgahidagi o‘simlik, hul va 
hayvonlar, ko‘shlarni kuzatishi, kattalar mexnati, tevarak - atrofdagi voqea-hodisalar ko‘rgazmalilik 
                                              
3
 F.R.Qodirova. R.M Qodirova. ―Bolalar nutqini rivojlantirish nazariyasi va metodikasi‖. T., ―Istiqlol‖, 
2006. 
 

---

Bolalarning nutqini o’stirish  fanining asosiy nazariy matni 
 
vositasi bo`lib xizmat qiladi, bolalar bilim, malaka va kunikmalarni ko`rish orqali idrok qiladilar va 
eslab qoladilar, ularda ko`rib eslab qolish xotirasi rivojlanadi.  
Ko‘rgazmali vositalar bolalarning tasavvuri, fikrlashi va nutqining tartibli, izchil bo‘lishini, 
umumlashtirish,  bilimlarni  tartibga  solish  imkoniyatini  shakllantiradi,  fikrlash  faoliyatlarini 
mustahkamlaydi. 
Shuni ham ta'kidlash lozimki, Ko`rsatmalilik usuli og‘zaki usullar bilan birgalikda qo‘llaniladi, ya'ni 
ko‘rgazma  yo‘zasidan  bolalarga  savollar  berish,  ko‘rgazma  mazmunini  tushuntirish,  hikoya  tuzish 
kabi  faoliyatlar  og‘zaki  usulda  amalga  oshiriladi,  natijada  bolalar  bilim  va  malaka,  nutqni  ham 
ko`rish, ham eshitish, tarbiyachi savollariga javob berish orqali  egallab boradi. 
Ko`rsatmalilik  usulida  kuzatish  muhim  ahamiyatga  ega,  chunki  kuzatish  bir  necha  usullar 
bilan  bohlik  bo`lib,  rasm-illyo‘strtsiyalarni  kuzatish,  diafilm,  teleKo`rsatuvlarni  ko`rish,  ularni 
tasvirlash, u xakda mazmunli hikoya tuzish yoki suhbat uyo‘shtirish orqali bolalar nutqini o‘stirish 
mumkin. Bu jarayonda tarbiyachining tushuntirishi, savollar berishi, rasm-illyustratsiyalarni izoxlab 
berishi, bolalarning ko`rib tushunish va eslab qolishi bilan birga eshitib eslab qolishini ta'minlaydi.