Nurmuhammedov shahbozbek

Janubiy Amerika siyosiy kartasida ham muhim siyosiy o’zgarishlar yuz berdi. 1959- yili Kuba rivojlanishning sotsialistik yo’liga kirdi. 1962- yilda ingliz mustamlakalari o’rnida mustaqil davlatlar–Trinidad va Tabago, Yamayka, 1966- yilda Gayana va Barbados, 1973- yilda Bagam orollari, 1974- yilda Grenada, 1978- yilda Dominika, 1979- yilda Sent-Visent va Sent-Lyusiya paydo bo’ldi. 1975- yilda Niderlandiya mustamlakasi Surinam mustaqillikka erishdi.

Okeaniya siyosiy kartasida ham chuqur o’zgarishlar sodir bo’ldi. 60-yillarda G’arbiy Samoa va Nauru (BMTning sobiq vosiy hududlari), 70-yillarda Tongo, Fidji, Salomon orollari, Tuvalu, Kiribati, Popua-Yangi Gvineya, 1980 yillarda–Vanautu mustaqil davlat bo’ldilar. 1-jahon urushidan keyin Yaponiyaga  mandat bilan berilgan Germaniya  mustamlakalari-Mekroniziya orollari BMT ning qaroriga binoan 1946- yildan AQSHga vosiylikga berildi. 

Hozirgi davr, 1990 - yillardan to hozirga qadar davom etayotgan davr hisoblanadi.

Ushbu davrga xos xususiyatlar quyidagilardan iborat:

-         1991-yilda SSSRning parchalanishi, uning tarkibidagi barcha ittifoqdosh respublikalarda mustaqil davlatlar tashkil topdi;

-         Mustaqil davlatlar hamdo’stligi (MDH) tashkil topdi;

-         Sharqiy Yevropa mamlakatlarida tinch yo’l bilan xalq-demokratik inqilobi g’alaba qildi (1989-1990 yillar);

-         1991- yilda Varshava shartnomasi tashkiloti (Harbiy) va o’zaro yordam iqtisodiy kengashi faoliyati to’xtatildi.

-         1990- yil 3- oktabrdan ikki nemis davlati (GFR va GDR) yagona davlatga birlashdi;

-         Yugoslaviya Sotsialistik Federativ Respublikasi parchalanib, uning tarkibida Slaveniya, Bosniya va Gertsegovina, Xorvatiya, Serbiya va CHernogoriya mustaqil davlat sifatida e’lon qilindi;

-         1990- yil may oyida ikki arab davlati–Yaman Arab Respublikasi (YaAR) va Yaman Xalq Demokratik Respublikasi (YaXDR) milliy-etnik asoslarida birlashdi (Yaman Respublikasi, poytaxti–Sana shahri).

-         1990-1991 yillarda mustamlachilikning barbod bo’lishi jarayoni davom etib, kuyidagi davlatlar o’z mustaqilligini qo’lga kiritdilar:

-         Namibiya (Afrikadagi eng so’ngi mustamlakaga), komor fedirativ Respublikasi, Marshal orollari Respublikasi, Palau respublikasi, sharqiy Temor respublikasi tashkil topdi.

-         1993- yil 1- yanvarida sobiq Chexoslavakiya parchalanib, ikkita mustaqil davlat–Chexiya va Slovakiya vujudga keldi.

-         1993- yil Eritreya davlatining (Efiopiyaning Qizil dengiz qirg’og’idagi sobiq provintsiyasi) mustaqilligi e’lon qilindi.

Mutaxassislarning fikricha dunyo siyosiy kartasining kelajakda o’zgarishi ko’p millatli mamlakatlarda etnik-milliy jarayonlarning rivoji yo’nalishiga, mamlakatlar va xalqlar o’rtasidagi iqtisodiy, siyosiy, madaniy munosabatlarning xarakteriga bog’liq.

 Jahon mamlakatlarining davlat tuzimi va boshqaruv shakllari

Hozirgi kunda mustaqil mamlakatlar tashkil etishning turli shakllariga ega. Ulardan eng muhimi davlat tuzimidir. Ulardan eng keng tarqalgani Respublika va Monarxiya hisoblanadi.