Nurmuhammedov shahbozbek
Janubiy Amerika makromintaqasi 3 ta mintaqaga bo’linadi
Download 233,38 Kb.
|
NURMUHAMMEDOV JAHON IQTISODIY IJTIMOIY GEOGRAFIYA
- Bu sahifa navigatsiya:
- Mintaqalar nomi Maydoni Aholisi
- Mamlakatlar nomi Poytaxti Maydo ni
- Musta qillik yillari
- Subregion mamlakatlari Poytax-ti maydoni
- Mustaqil- lik yili
- Ma’ruza 25 : Afrika davlatlari. Reja
- Tayanch so’z va iboralar
- Afrikaning mintaqalari
- Shimoliy Afrika mintaqasi Misr, Jazoir
- Ma’ruza 26: Avstraliya va Okeaniya Reja
- Orollar nomi Maydoni (km 2 ) Axolisi (kishi)
- Ya n g i Z ye l a n d i ya
- G’ a r b i y S a m o a
- P a p u a - Ya n g i G v ye n i ya
- V a n u a t u.
- 2: Jahon tabiiy resurslari geografiyasi. Ekologik muammolar_____________12 3: Jahon aholisi__________________________________________________16 4: Jahon urbanizatsiyas
|
1. O’rta Amerika mintaqasi 2. And mamlakatlari mintaqasi 3. La-Plata havzasi mintaqasi
1. O’rta Amerika mintakasi. Bu mintakalar tarkibiga Meksika, Markaziy Amerika va Vest-Indiya orollari mamlakatlari kiradi. Bu mintakalarning umumiy maydoni 3059675 km2, aholisi 157665176 kishi. Bu mintakalar tarkibiga kiruvchi mamlakatlar quyidagi jadvalda ko’rsatilgan
2. And mamlakatlari mintaqasi. Bu mintaka umumiy maydoni 5478270 km2 bo’lib, aholisi esa 140600000 kishi.
3. La-Plata havzasi dalatlari mintakalari bu mintakalarning umumiy maydoni 3361369 km2 bo’lib, aholisi esa 43392742 kishidir.
Bundan tashqarii Braziliya davlati tayanch mamlakat bo’lganligi uchun alohida mintakalar sifatida o’rganiladi.
Ma’ruza 25: Afrika davlatlari. Reja: 26.1.Afrika makromintaqasining umumiy ta’rifi 26.2.Siyosiy kartasi, davlatlari va tiplari. 26.3.Tabiiy resurslari va tabiiy sharoitlari. 26.4.Afrika aholisi va urbanizatsiyasi. 26.5.Afrika mamlakatlarining xo’jaligini umumiy xususiyatlari. 26.6.Shimoliy Afrika mintaqasi Misr,Jazoir.
Tayanch so’z va iboralar: Afrika mintaqalari, ma’muriy chegara, mamlakatlar guruhlari, xalq xokimyati, tabiati, foydali qazilmalari, iqlim sharoiti, tuproqlari, flora va faunasi, demografik portlash, urbanizatsiya, MISR ,JAZOIR. yirik shaxarlari, sanoat uzellari, sanoat markazlari, proventsiyalari, sanoatning bosh tarmog’i. Afrika mintaqai materik sifatida Yevrosiyo materigidan keyingi ikkichi o’rinda turadi. Maydoni 29,2 million km2. Bu yerda quruqlik yuzasining 5/1 qismi demakdir. Mintaqa shimoldan janubgacha 8000 km bo’lsa, g’arbdan shaqqa 7500 km ga cho’ziladi. 1980-yillar o’rtalarigacha 50 dan ortiq mamlakatlar o’z mustaqilligiga erishdilar. 1906- yilgacha Yevropa mamlakatlari tomonladan, Buyuk Britaniya, Frantsiya tomonidan mustamlaka qilib kelindi. Ikkinchi jahon urushigacha Efiopiya, Liberiya 1947- yilda mustaqillikka erishdi. Angliya tomonidan 1922-yilda Yegipet mustaqillikka erishdi. qolgan davlatlar esa Frantsiya, Belgiya, Portugaliya, Italiya, Ispaniya koloniyasi hisoblanib kelindi. Ikkinchi jahon urushida natijasida Afrika mamlakatlarining mustaqillik ko’rishiga katta turtki bo’ldi. Mustaqillik uchun milliy ozoларининг муста=иллик кыришига катта _________________________________________________________________dlik harakatlari boshlanib ketdi. 1950- yillarga kelib Liviya, Yegipet, Rama, Gvineya, Marokash, Tunis, Sudan 1960- yilga kelib esa 17 ta mamlakat Madagaskar, Nigeriya, Kongo, Senegal, Rabom, Kamerun, Somali, Benin, Serro-Leone, Tanzaniya, Uganda, Ruanda, Brunda, Keniya, Zambiya, Malaviya, Gambiya, Botsvana, Lesota, Ekvatorial Gvineya, Mavritaniya kabi davlatlar 1962- yildan Aljir, Gvineya, Bissau, Angola, Mozambik va hokazolar mustaqil bo’ldi. 1980 -yillarda Djibubi, Rodeziya, Seyshel orollari, Kanar orollari, Zimbebve kabilar mustaqillikka erishdilar. Afrika, Yevropa kolonizatsiyasini bosh mintaqaidir. Shimoliy Afrika 2000- yil avval kashf etilgan. 15- asr boshlarida buyuk geografik kashfiyotlar davrida Afrika tropik xududlari kashf etildi. Bu davrda Afrika ov qilinadigan qora tanlilar tutiladigan xududlar edi. Bu davrda qul qilib sotish natijasida Afrika 150 million odam yo’qotdi. Afrika mamlakatlari Yevropa, Osiyo, G`arbiy Yevropa mamlakatlari bilan dengiz tranzit yo’llari bilan bog’langan. 14 ta mamlakat dengizga chiqa olmaydi. Ikkinchi jahon urushidan keyin mustaqillikka mustamaka tuzumining yemirilib borishi va milliy ozodlik xarakatlarining kuchayishi natijasida hozirgi zamon Afrika siyosiy kartasi mutlaqo o’zgarib ketgan. Avvalgi Yevropa davlatlari mustamlaka tuzumida bo’lgan bir qancha davlatlar o’z erkinligiga erishgan va o’nlab Yangi davlatlar tashil topgan. Hozirgi vaqtda Afrikada 57 ta mamlakat mavjud bo’lib, 53 tasi mustaqil va 3 tasi Ispaniya, Frantsiya, Buyuk Britaniya mulki bo’lgan davlatlar joylashgan. Buni jadvalda ko’rish mumkin.
Bu mamlakatlarni ko’pligi iqtisodiy qoloq mamlakalardan iboratdir. Respublikaning soni 50 ta, Monarxiya 3 ta. G’arbiy Saxroi Kabir, Erireya hamda Moris oroli mamlakatlarning maqomi ma’lum. Afrika ahosiliga uzoq vaqtlar yirik davlatlar mustamlakasi bo’lishi ta’sir qilib keldi. qul qilib sotilishi, qattiq ekspluatatsiya qilinishi natijalari ham ta’sir etdi. Ikkinchi jahon urushidan so’ng ozasi tez ko’paydi. Yer sharining aholisiga nisbatan tug’ilishning yuqoriligi natijasida 50-yillardan 80-yillargacha 2-2,5 marta o’sdi.[1] Arablar, negrlar, bo’shmenlar va hokazolar yashaydi. Afrika mintaqai etnik tarkibi: 1. Shimoliy va Shimoliy-sharqiy qismida arablar va boshqa xalqlar yashaydi. Bunga Aljir, Tunis, Marokko, Liviya va Misr davlatlari kiradi. 2. Sharqiy, Markaziy, g’arbiy qismlari kirib, Xaus, bantoidlar, Atlantika bo’yi, Monde-Gvineya xalqlari yashaydi. 3. Ekvatorial oblast - Bantutil oilasi kiradi. 4. Janubiy oblast - Kosa, Zulu xalqlari, Yevropadan kelgan inglizlar, gollandlar, Frantsuzlar va boshqlar. 5. Madagaskar, Indoneziya til oilalari kiradi va oblastlarga bo’linadi. Afrikada 3ta yirik din alohida o’rin egallaydi. Shulardan mahalliy an’anaviy dinlar g’arbiy va Markaziy Afrikada, islom dini Shimoliy, garbiy va Sharqiy Afrika, xristian dini Janubiy, qisman garbiy va Markaziy Afrikaja hamda Efiopiyada tarqalgan. Mintaqa sanoati boshqa mintaqa mamlakatlari sanoatian past rivojlangan. Ko’plichilik mamlakatlarda milliy daromadning katta qismi qayta ishlov, qishloq xo’jaligining turli mahsulotlaridan qayta ishlov va mineral xom ashyodan olinadi. qayta ishlovchi sanoat JAR, Misr, Jazoir, Nigeriya, marokash, Liviya hamda Zimbabve, Tunis, KDR, Keniya mamlkatalarida yaxshi rivojlangan. Aynan shu mamlakatlar elektr energiya ishlab chiqarish bo’yicha ham Afrikada yetakchi. Mintaqa sanoatining 80%i 11 ta mamlakatda Misr, Jazoir, Marokash, Liviya, Nigeriya, Tunis, Keniya, Zambiya, Zair, Sudanda. Qishloq xo’jaligi: Afrikada yirik eksport mahsulotlari yetishtiriladi. Bular kofe, kakao, kauchug, choy, banan va hokazolar.Kakao - G`arbiy Afrika,kofe – SHarqiy Afrikada,kauchug – Liviya, Zair, Nigeriya, Madagaskarda,paxta – Misr, Sudan, Ugunda va boshqa,tamaki – Janubiy Afrika mamlkatalrida,dug’doy – SHimoliy qismida,makkajo’hori – SHimoliy-sharqiy qismlarida qishloq xo’jaligi uchun yaxshi sharoitlarga ega. Mintaqa mamlakatlarining 70% aholisi qishloq xo’jaligi bilan band bo’lib agrar mamlakatlar hisoblanadi, qishloq xo’jaligi mahsulotlar ishlab chiqarishda ko’pchilik mamlakatlar ichida mineral o’g’itlar kam ishlatiladigan mintaqa hisoblanadi. Chorvachilik mintaqada 12-13%ni tashqil etadi, 160 mingdan ortiq mahsuldorligi ancha past qora mollar uy hayvonlari hisoblanadi. Transporti:Transkontinental yo’llar yo’q. Transport tarmog’i bo’sh rivojlangan. G`arbiy va sharqiy Afrika qismlarida rivojlanayapi. O’rta Yer dengizidan to Gvineya qo’ltig’i Atlantikadan to Hind okeanigacha avtomobil yo’llari rivojlanayapti. Dengiz transporti yirik davlatlarda eksportga xizmat qilmoqda. Tashqi iqtisodiy aloqalari: Tashqi savdo mintaqa eksportida katta rol o’ynaydi, 90 % mahsulotlari hali ham qishloq xo’jaligi mahsulotlari hisoblanadi. Mineral xom-ashyo eksportning 2/3 qismi kakao va bobovilar, 1/3 qismi palma, olivkovaya va kofe hisoblanadi. 30 dan ortiq davlatlar boshqa mintaqa davlatlari bilan aloqa qiladi. Ayniqsa Jazoir, Liviya, Angola, Gvineya, Marokash, Misr, Efiopiya rivojlanayotgan kapitalistik mamlkatlar bilan ham aloqalar rivojlanayapti. Afrikaning mintaqalari: Mintaqa 5 ta mintaqalarga ajraladi ular,SHimoliy Afrika , Garbiy Afrika, Markaziy Afrika,SHarqiy Afrika,Janubiy Afrika xisoblanadi
Shimoliy Afrika mintaqasi Misr, Jazoir Mintaqa tarkibiga 8 ta davlat kiradi ularning har biri o’ziga hos iqtisodiy va tabiiy geografik xususiyatga ega. Ular quyidagi jadvalda ifoda etilgan:
Shimoliy Afrika mintaqalari davlatlarning joylashgan o’rni iqtisodiy geografik jihatdan qulay. Atlantika okeani, o’rta yer dengizi, Suvaysh kanali orqali Hind okeaniga chiqish imkoniyatlarini beradi va Yevropa, Osiyo va okean orti mamlakatlari bilan aloqa qiladi.[2] Tabiiy sharoit resurslari: Xarakterli xususiyati – 2 ta. 1-katta neft boyligiga, tabiiy gaz, rudalar va ruda bo’lmagan qazilmalarga ega. 2-qishloq xo’jaligining rivojlanishi esa chegaralangan. Tashqi savdo aloqalari tufayli yirik sanoat proektlari, energetika qurilmalari, irrigatsiya va suv xo’jaligi ishlari, transport strukturasi rivojlanmoqda. Ko’pkina davlatlarg turizm ham katta daromad keltirmoqda. JAZOIR Rasmiy nomi Jazoir Xalq Demokratik Respublikasi.Poytaxti /AlJazoir ,Xududi 2381741 kv km. Axolisi 33,8 mln (2016).davlat tili arab.dini islom.Pul birligi jazoir dinori. Tabiiy geografiyasi:SHimoliy Afrika davlati g’arbda Marokko va G’arbiy Sahara ,janubda Niger,mali,,Mavritaniya sharqda Liviya,Tunis,shimolda O’Rta yer dengizi joylashgan .Eng yuqori nuqtasi Taxat tog’i.Daryolari juda kam.Foydali qazilmalari:neft,tabiiy gaz,fosfatlar,temir rudasi qalayi uran,qurg’oshin tsink.Xududni 3% xaydaladigan yerlardir,o’tloq yaylovlar 13%,o’rmon va butazorlar 2% ini tashqil qiladi. Iqlimi,suptropik,tropik xududi asosan cho’llardan iboratligi uchun usimliklari unchalik ko’p emas.Atlas va Axaggar tog’larida po’kak dub o’sadi.Xayvonlardan shoqol ,antilopa,quyonlar uchraydi. Davlat tuzumi.Davlat tuzilishi prezident respublikasi.48 ta viloyatlarga bo’linadi.1830/1962 yillarda Jazoir Frantsiya mustamlakasi bo’lgan 1962yil mamlakatdagi quroli kurash tuxtatildi va Jazoir o’z mustaqilligini e’lon qildi.Qonunchiligi fransuz va islom qonunlariga asoslangan.Milliy bayrami 1 noyabr. MISR Rasmiy nomi Misr Arab Respublikasi. Poytaxti Qohira. Hududi 1001450 km kv. Aholisi Misr- 95,918. kishi (2014) Davlat tili arab tili, dini islom, pul birligi misr funti. Tabiiy geografiyasi: Misr ikki qit’ada: Afrikaning shimoliy sharqi va Osiyoning janubiy g’arbida joylashgan davlat. Janubda Sudan, g’arbda Liviya, sharqda Isroil va Falastin bilan chegaradosh, Shimolda O’rta yer dengizi sharqda Qizil dengizi misr sohillarini yuvib turadi. Muhim suv yuli Suvayish kanali xam Misr nazorati ostida. Mamlakat maydonini 96%i cho’llardan iborat. Misr kontinental tropik iqlim hududida joylashgan.Mamlakat hududini asosiy qismi cho’llardan iborat bo’lganligi sababli xayvonot va o’simlik dunyosi unchalik boy emas.[3] Davlat tuzumi. Prezidentlik respublikasi.Davlat boshlig’i prezident,ijro xokimyati prezident va Bosh vazir boshchiligidagi xukumatga tegishli.Mamlakat 26 ta muhofazatlarga bo’lingan. Iqtisodi:Misr xalq xo’jaligini asosiy soxalarini barchasi davlat tasarufida.Sanoatning oziq-ovqat, kimyo, to’qimachilik neftni qayta ishlash,metallurgiya kabi sohalari yaxshi rovojlangan. Jahon turizmini markazlaridan biri xisoblanadi. Mamlakat budjetiga tushadigan xorijiy valyutaning asosiy qismi turizm orqali keladi. Qishloq xo’jaligida sholi arpa turli mevalar va sabzavotlar yetishtiriladi. Baliqchilik yaxshi rivojlangan Asosiy savdo xamkorlari AQSH, Yaponiya va Sharqiy Yevropa davlatlari. Ma’ruza 26: Avstraliya va Okeaniya Reja: 28.1. Avstraliya Ittifoqining umumiy geografik holati. 28.2. Tabiiy resurslari ulardan foydalanish va muxofaza qilish. 28.3. Avstraliya Ittifoqining davlat tarixi va davlat tuzumi. 28.4. Demografik xususiyatlari va urbanizatsiyasi. 28.5. Xo’jaligining umumiy hususiyatlari va sanoati 28.6. Qishloq xo’jaligi. 28.7. Transport tarmoqlari va tashqi iqtisodiy aloqalari 28.8. Iqtisodiy tafovutlari 28.9. Okeaniya davlatlarining tarkibi va umumiy geografiyasi.
Avstraliya ittifoqi Janubiy yarim sharida, 10041 va 39011 janubiy kengliklar oralig’ida joylashgan. Shimoldan Janubga -3200 km, G’arbdan Sharqqa - 4100 km masofaga cho’zilgan. Maydoni 7,7 mln. kv. km. Janubiy tropik chizig’i Avstraliyani deyarli qoq o’rtasidan kesib o’tgan. Materikning G’arb va Janubdan Xind okeani, sharq va shimoldan Tinch okeani qirg’oqlarini yuvib turadi. Qirg’oqlari unchalik egri-bugri emas, Shimoldan Karpentariya, Janubda Katta Avstraliya qo’ltiqlari, Keyp-York va Arnemlend yarim orollari bor. Tasmaniya oroli Avstraliyadan 224 km li Bass Bo’g’ozi orqali ajratib turadi. Avstraliyaning shimoliy qismi ekvatorial musson, o’rta katta qismi tropik va subtropik va qisman mo’tadil mintaqalarga kiradi. Avstraliya janubiy yarim sharidagi eng issiq quruqlik, uning 2/3 qismini cho’l va chala cho’llar tashqil etadi. Eng yirik daryosi Murrey irmog’i Darling bilan birga uzunligi 3490 km bo’lib, ular katta Suvayirg’ich tizmasidan boshlanadi. Iqlimi o’ziga xos xususiyatga ega. Bu qit’ada yoz-dekabr, yanvar, fevral oylariga, qish esa- iyun, iyul, avgust oylariga to’g’ri keladi. Yil 2 qismga bo’linadi: 1. Quruq-qish va baxor: 2. Nam - yoz va kuzga to’g’ri keladi: Avstraliya o’simlik va xayvonot dunyosiga uncha boy emas, lekin o’ziga hosligi, boshqa qit’alarda takrorlanmasligi xamda endemikligi bilan farq qiladi. O’simliklarining 75 % endemik hisoblanadi. O’rmonlar xozirda juda oz, xududning atiga 5% ini tashqil etadi xolos. Avstraliya axolisi 24,13 mln. (2016 yil).Kishidan ko’proq bo’lib, ular juda notekis joylashgan. Axolini aksariyat qismi tabiiy sharoiti yashash uchun qulay bo’lgan sharqiy, janubiy-sharqiy va qisman janubi-g’arbiy chekkalarda yashaydi. Aholining zichligi - 1 kv.km – 6 -7 kishi to’g’ri keladi. Yerli yoki aborigenlar atiga 250-300 ming kishini tashqil etadi. Aholining 4/5 qismi yirik shaxarlari: Sidney - 3 mln kishi, Melburn - 3 mln, Kanberra - 250 ming aholi yashaydi. Sanoatda aholining 50% band. Ishsizlar 7% yoki 404 ming ishsiz bor[1]. O’nlab yirik monopoliyalar faoliyati katta bo’lib, chet el kompaniyalar bilan doimiy aloqada. Bu kompaniyalar hissasi 1970 - yildan ancha o’sdi. Savdo xamkorlari - Xitoy, Yaponiya, Misr, Indoneziya, MDX mamlakatlari. Avstraliyada qishloq xo’jalik rivojlangan. 4 davlat eksport tushumini 40% ini beradi. Ishlanadigan yerlarni 4/5 qismi xususiy fermerlar - skvatterlar qo’lida bo’lib, ular 4 dan 4000 gacha yetadi. Bu fermerlar mintaqalarda o’zoro kelishgan holda birlashib, katta katta qishloq xo’jalik kompaniyalarga birlashganlar. Chorvachilik Avstraliya qishloq xujaligining asosini tashqil etib, ishlab chiqarilgan maxsulotning 65 % tashqil etadi. Qo’ychilik jun tayyorlash va uni ekport qilish va Avstraliya dunyoda birinchi o’rinni egallaydi.Qishloq xo’jaligida qoramol muhim o’rin tutadi. Murrey va Marrambiji daryo o’rtalarida uzum,olma,banan, ananas,mango yetishtiriladi.Taxminan ishlab chiqariladigan maxsulot va kishining ј qismini va qandni ko’p qismini ekspolrt qilinadi. Avstraliya dunyoda qo’rg’oshin va oqlangan rux metallari ishlab chiqarish xamda qishloq xo’jaligida qo’ychilik bo’yicha jun qirqib olish va bug’doy ishlab chiqarish bo’yicha yetakchi o’rinlarni egallab turadi. Sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish bo’yicha Avstraliya dunyoda 8 – 9 o’rinni egallaydi.Sanoatining asosiy va yetakchi tarmoqlari tog’ – kon, kimyo, elektorotexnika, metallurgiya va avtomobilsozlikdir. Tog’ – kon ishlab chiqarish sanoatida mahsulotni 1/3 qismini ko’mir qazib chiqarish egallaydi.1990 yilda 130 mln.tonna qazib olindi.Temir rudalari qazib olish va uninig zaxiralari buyicha mamlakat oldingi o’rinlarida turadi.Zaxirasi 20 mlrd.tonnani tashqil etadi. Mamlakat boksit zaxiralariga ham juda boy.Uning zaxiralari 3 – 5 mlrd.tonnani tashqil etadi. Buning 2 mlrd.tonnasi Keyp –York yarim orollaridagi konlarga to’g’ri keladi.SHu o’rinda har yili Simut – 6.5 mln.tonna, alyuminiy -237 mln.tonna,nikel – 85 ming tonna qazib olinadi.Rangli metallardan mis,qalay, volfram, oltin qazib olinadi.Olting xozirgi kunda materikning g’arbiy qismidan qazib olinadi.O’rta xisobda yiliga 25 – 30 tonna qazib olinadi[2]. Keyingi vaqtlarda tez suratlarda o’sib boryotgan mashinasozlik tarmoqlar ichida transport va qishloq xo’jaligi mashinasozligi aloxida ajrilib turadi. Ximiya sanoati ham ancha rivojlangan.Melburnda – kislatolar, meneral o’g’itlar, gerbetsidlar,plastmassa,sintetik tolalar ishlab chiqarilsa, Sidneyda esa kompaniyalari “Esson - Standart” va “Mobil - Petrocomicel “ kompaniyalari neft kimyoni boshqaradilar. Oziq - Ovqat sanoati materikni ehtiyojini qondirib kelmoqda.Bular – go’sht,sabzavotlar,meva va konserva, un hamda ziravorlardir. Oziq – Ovqat korxonalari – Brisben,Sidney,Melburn,Gladston va Gausvilda joylashgan. Trasport tizimi o’ziga hos hususiyatlarga ega.Yo’lovchi tashishi va yuk tashishi asosan mamlakat ichkarisida temir yo’l va avtomobil transporti orqali amalga oshiriladi.Temir yo’llarining umumiy uzunligi 4000km. Temir yo’llari mamlakatning janubiy-sharqiy, sharqiy va janubi-g’arbiy shaharlarini bir-biri bilan bog’lab turadi. Bu ishlarni Amerika va Angliya floti kemalari bajaradi. Avstraliyaning asisy yuk portlari. Nyukasl, Frimontl, port-Kembl, Sidney, Melburn, Xobart. Avstraliya Ittifoqida davlatlararo aloqalar asosan xavo yo’llari transporti orqali amalga oshiriladi. Bu ishni Avstraliyadagi eng yirik “Ancet AustraIian Airwais” kampaniyasi amalga oshiradi. Bu Bilan birgalikda Kountas, Istuets, va Sansteyn Aiorwais kampaniyalari ham o’z hissalarini qo’shadilar. Iqtisodiy rayonlari:Avstraliya Ittifoqi 6 ta iqtisodiy rayonga ajraladi. 1. Janubi-Sharqiy – Bu rayonga Viktoriya, J. Uels va J. Avstraliya kiradi. Avstraliyani asosiy iqtisodiy rayoni, aholining asosiy qismi, sanoat va qishloq xo’jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish shu rayonlarga to’g’ri keladi. 2. Shimoliy-sharqiy rayon – Kvislend itatida joylashgan. Markazi-Brisben (1 mln kishi). Industirial agrar rayon. 3. Tasmaniya oroli - Tasmaniya orolida joylashgan. Gidro energetika, rangli metallurgiya, yog’ochni qayta ishlash rivojlangan. Qishloq xo’jaligi umuman rivojlanmagan. 4. Janubi - G’arbiy rayon – G’arbiy Avstraliyada shtatida joylashgan. Sanoatini qayta ishlash va qazib olish rivojlangan. Markazi Pert (9 ming kishi) shahri hisoblanadi. 5. Shimoliy rayon - materikning shimolida joylashgan. Markazi Darven (Ch.Darven “Bigl” kemasida kelgan joy). Aholi siyrak, ekstensiv go’sht chorvachiligi rivojlangan. 6. Markaziy rayon – materik markaziy qismini egallagani uchun cho’ldan iborat. Bu yerda oltin kon qidiruvchilar va ko’chmanchi chorva xo’jaliklari yashaydi. Avstraliya yirik tashqi savdoga ega. II jaxon urishidan keyin tashqi aloqalari ancha kengaydi. Eksporti - mineral xom oshyo, yoqilg’i, yarim fabrikatlar, qishloq xo’jaligi mollari va boshqalar. Inporti - mashinalar, asbob uskunalar, tayyor buyumlar. Okeaniya Tinch okeaning markaziy va janubi-g’arbiy qismlaridagi orollar okeaniya deb ataladi.Okeaniya tarkibiga maydoni 1.3 mln.kv. km.bo’lgan 7 mingdan ortiq orollar kiradi. Yirik orollari Okeaniyaning janubi-g’arbiy qismida, mayda orollari esa butun ochiq Okean yuzida tarqalgan. Okeaniya mamlakatlari
Okeaniya etnografik va geografik belgilarga ko’ra 3 ta yirik qismga bo’linadi: 1. Melaneziya (qora orollar o’lkasi) 2. Mikroneziya (Mayda orollar o’lkasi) 3. Polineziya (ko’p orollar o’lkasi) Okeaniya orollarida qazilma boyliklar turli tuman. Qadimgi tog’ jinslaridan temir, platina, nikel, mis, cho’kindi jinslarda toshko’mir va neft, Ya.Zelandiya, Solomon va Fidji orollarida oltin ko’p. Okeaniya orollari uchun endemiklik hosdir. Masalan, Gavayi orollarining 90% o’simlik turi, Ya.Gvineyani 85% o’simlik turi, Ya. Zelandiya 68% o’simlik turi endemikdir. Okeaniya aholisi qadimiy bo’lib, etnogaflarning fikriga ko’ra, aholi Janubi-SHarqiy Osiyodan kelib o’rnashgan. . Ya n g i Z ye l a n d i ya - maydoni - 268680 km2, aholisi - 3900000 kishi, poytahti - Vellengton, tili - ingliz. Tinch okeaning janubiy qismida 2 ta yirik orlda (Kuk bo’g’ozi ajralib turadigan sharqiy va janubiy orollarda) va bir nechta mayda orollarda (Styuart, Chatem, Kermadek, Kempbell) joylashgan davlat. G’ a r b i y S a m o a – ydoni -2831 km2, aholisi-200360 kishi, poytaxti – Apia, tili - samoa va ingliz. Samoa arxipelagining g’arbiy qismidagi orollarda joylashgan. Okeaniyaning janubi-shrqidagi davlat. T o n g o. Maydoni - 748 km2, aholisi - 1 mln. kishi, Poytaxti – Nukualofa, tili - tonga va ingliz. Tinch okeanini janubi-g’arbiy qismidagi davlat. 150 dan ortiq orollarda joylashgan N a u r u . Maydoni-21 km2 , aholisi- 100000 kishi, poytaxti – Yangor, tili-nauru, ingliz. Tinch okeaning janubi-g’arbiy qismidagi Nauru orolida joylashgan Okeaniya davlati xisoblanadi. Sohil bo’ylab chegara uzunligi 30 km. F i d j i - maydoni-18333 km2 aholisi - 800000 kishi, poytaxti – Suva, tili- ingliz Tinch okeanini janubiy qismida Fidji orollarida joylashgan. (844 ta orol) davlat. P a p u a - Ya n g i G v ye n i ya - maydoni - 462840 km 2 aholisi - 5 mln. kishi, tili - ingliz, melaneziya atamasiga kiradigan 700 dan ortiq maxalliy tillari mavjud. T u v a l u - Maydoni – 25.9 km2 aholisi – 10 ming kishi, poytaxti – Funafuti, tili – tuvalu, ingliz. S o l o m o n o r o l l a r i. Maydoni – 28370 km2 aholisi – 500 ming kishi, poytaxti – Xoniara, tili – ingliz tili. V a n u a t u. Maydoni – 14800 km2 aholisi – 200 ming kishi, poytaxti – Port –Vila, tili – bislama, ingliz, fransuz. MUNDARIJA Dunyoninig hozirgi zamon siyosiy xaritasi, jahon mamlakatlarining sotsial-iqtisodiy guruhlari_________________________________________________2 2: Jahon tabiiy resurslari geografiyasi. Ekologik muammolar_____________12 3: Jahon aholisi__________________________________________________16 4: Jahon urbanizatsiyasi____________________________________________20 5: Xalqaro mehnat taqsimoti va unga ta’sir etuvchi omillar____________23 6: Jahon xo’jaligi______________________________________________27 Download 233,38 Kb. Do'stlaringiz bilan baham:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish