Nuqtaning tezligi koor-dinataning vaqt bo‘yicha o‘zgari-shini aniq



Download 3,79 Mb.
bet40/54
Sana30.12.2021
Hajmi3,79 Mb.
#191026
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   54
Bog'liq
FIZIKA SAVOLLARGA JOVOBLAR

E E=q/4hr2; = Edr  Edr = q/4hr; ‘ .

Demak, yakkalanmagan o`tkazgichning sig’imi doimo uning yakkalangan holatdagi sig’imidan katta bo`ladi. Bu hodisadan foydalanib zaryad to`plashga imkon beradigan “Kondensator “ deb atalgan qurilmalar yasaladi. Har qanday kondensator ikki o`tkazgichdan iborat sistema bo`lib, o`tkazgichlarni uning qoplamalari deyiladi. Qoplamalarning geometrik shakliga qarab, ularni yassi, sferik va silindrik kondensatorlar deyiladi. Odatda kondensator qoplamalari bir-biriga nisbatan shunday joylashtiriladiki, ularga miqdorlari bir xil va ishoralari qarama-qarshi zaryad berilganda hosil bo`ladigan elektr maydoni qoplamalar orasida mujassamlashgan bo`ladi. Bunga qoplamalar orasidagi masofa d ni, ular qoplamalarning chiziqli o`lchamlariga nisbatan ancha kichik qilish yo`li bilan erishiladi.



Yassi kondensator sig’imi. Bir biridan d masofada joylashgan, har birining yuzasi S bo`lgan ikki paralel metall plastinkalardan iborat sistemani yassi kondensator deyiladi (17.13-rasm). >>d, bo`lgani uchun kondensator qoplamalarini cheksiz zaryad

langan tekisliklar deb qarab, ular orasidagi maydon kuchlanganligini E=/o ifoda yordamida hisoblash mumkin. U holda qoplamalar orasidagi potensiallar ayirmasi:

1 - 2   do.

Sig’imi esa

C = oS/d (17.36)

bo`ladi.


Bunda  - qoplamalar orasida joylashtirilgan dielektrikning dielektirik singdiruvchaniligi.

Kondensatorning sig’imi uning qoplamalari orasidagi potensiallar ayirmasini bir birlikka oshirish uchun qoplamalarga qancha miqdorda zaryad berish kerakligini ko`rsatadi.



Sferik kondensator radiuslari R2>R1 bo`lgan ikkita kontsentrik sfera shaklidagi qoplamalardan iborat bo`ladi (17.14-rasm).

Ichki qoplamaga q>0, tashqi qoplamaga esa q<0 zaryad berilgan bo`lsin. Bizga ma`lumki, zaryadlangan sfera fazasi o`zidan tashqarida elektr maydon hosil qiladi. Qoplamalar musbat va manfiy zaryadlar bilan zaryadlanganliklari uchun ular tomonidan hosil qilingan elektr maydoni tashqi qoplamaning tashqarisida bir-birini yo`qotadi. SHuning uchun kondensator qoplamalari orasidagi maydon ichki qoplamaning q zaryadi hosil qilgan maydondan iborat bo`ladi:






U holda

C = q/(1 - 2 ) =4oR1R2 /(R2 - R1 ) (17.37) agar R2 - R1 = d R1 bo`lsa C = 0S/d bunda S = 4R2 -kondensator ichki qoplamasining yuzasi.

Silindrik kondensator -umumiy o`qqa ega bo`lgan va bir-biriga kiydirilgan ikkita yupqa devorli metal silindrdan iborat qurilmadir (17.15-rasm). R1 radiusli ichki qoplamaga musbat, R2 radiusli tashqi qoplamaga manfiy q zaryad berilgan bo`lsin. Sferik kondensatorlar uchun ko`rsatilgan shartlarga ko`ra qoplamalar orasida mujassamlashgan elektr maydon ichki qoplamaning zaryadlari tomonidan hosil qilinadi.

Bunda R2 - R1=d<< shart bajarilsa cheksiz uzun silindrlar deb ular orasidagi maydon kuchlanganligini hisoblash mumkin:






(17.38)


Agar R2 - R1 = d R1 bo`lsa, C = o S/d hosil bo`ladi.


Kondensatorlarni ulash. Amalda kerak bo`lgan elektr sig’imini hosil qilish uchun kondensatorlarni bir-biriga parallel yoki ketma-ket ulanadi. Kondensatorlarni parallel ulash 17.16-rasmda ko`rsatilgan. Parallel ulangan kondensatorlarning qoplamalari orasidagi potensiallar ayirmasi 1- 2 bir xil bo`ladi. Ularning qoplamalarida to`plangan zaryadlar esa mos holda


q1=c1(1-2),

q2=c2(1-2),

......................

qn=cn(1-2).

Kondensator batareyasining zaryadi

(c1 + c2 + c3 +. . . + cp )(1-2).

Batareyaning to`la sig’imi (17.39)



Demak umumiy sig’im ulangan kondensatorlar sig’imlarining yig’indisiga teng bo`ladi.

Download 3,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   54




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish