Ноябрь 2020 10-қисм

MIQDORLARNI O‘LCHASH MALAKALARINI PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALAR 
ASOSIDA SHAKLLANTIRISH
Ergashova Maxfuza Yarashovna
Buxoro viloyati G‘ijduvon tumani 
13-umumiy o‘rta ta’lim maktabining 
boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi 
([phone])
Tuychiyeva Dilfuza Dilmurodovna
Buxoro viloyati G‘ijduvon tumani 
13-umumiy o‘rta ta’lim maktabining 
boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi 
([phone])
Annotatsiya : 
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilariga miqdor mavzusini o‘rgatish , miqdorlarni 
hisoblashni o‘rgatish usullari.
Kalit so‘zlar: Miqdorlar, o‘
lchov birliklari, massa , og‘irlik, uzunlik , hajm , vaqt, narx, 
tezlik, tushunchalar, km, m, sm, dm, mm .
Hozirda har bir maktabda ta‘lim–tarbiya saramadorligini oshirish jiddiy vazifa bo‘lib turibdi. 
Buning uchun har bir o‘qituvchi o‘z fanini o‘qitishning eng samarali zamonaviy pedagogik 
texnologiyalarini puxta bilishi va bu sohadagi yangiliklarni uzluksiz o‘rganib borishi orqali o‘z 
kasbiy mahoratini muntazam oshirib borishi talab qilinadi.
Bizga ma’lumki, turli xil o‘lchov birliklari mavjud. Bular km, m, sm, dm va eng kichik o‘lchov 
birligi mm dir. O‘quvchilarni millimetr bilan tanishtirish o‘quvchilarni uzunlik o‘lchovlari bilan 
tanishtirish ishining eng murakkab bo‘g‘ini hisoblanadi.1-4 sinflarda o‘quvchilar uzunlik, massa, 
hajm, vaqt haqida va ularning o‘lchov birliklari haqida tasavvurga ega bo‘ladilar. Misollarni 
yechish jarayonida ular baho, qiymat, miqdor, narx, tezlik, masofa, unumdorlik tushunchalari 
bilan tanishadilar.u yoki bu miqdor haqida tasavvurni shakllantirish va ularni o‘lchash usullari 
o‘ziga xoslikka ega bo‘lsa ham, har bir miqdorni o‘rganishda umumiy bosqichlarni alohida 
ta’kidlash maqsadga muvofiq bo‘lar edi. O‘qituvchi har bir miqdorlarni o‘rganish jarayonida 
ana shularga tayanib, o‘quvchilar faoliyatini quyidagicha tashkil etishi mumkin.
Miqdorlarni o‘rgatish bo‘yicha metodik sxema:
1. Bolalarda mavjud mazkur miqdorlar haqidagi tushunchalarni aniqlash (bolalarning hayotiy 
tajribasiga murojaat etish).
2. Bir xil nomli miqdorlarni solishtirish (chamalab ko‘rinish, solishtirish, taqqoslash, o‘lchash 
va boshqa xil usullar bilan).
3. Mazkur miqdorning o‘lchov birligi va o‘lchov asboblari bilan tanishtirish.
4. O‘quvchilarda o‘lchash ko‘nikmalari hosil qilish.
5.Bir xil nomdagi miqdorlarni qo‘shish va ayirish (Masalalarni yechish jarayonida).
6. Miqdorlarning yangi o‘lchov birliklari bilan tanishtirish, bir nomdagi miqdorlarni boshqa 
o‘lchov birliklariga aylantirish. Ikki bir xil nomli o‘lchov birliklarini bitta ikki nomli o‘lchov 
birligiga aylantirish va aksincha. 
7. Ikki xil nomli miqdorni qo‘shish va ayirish.
8.Miqdorlarni sonlarga ko‘paytirish va bo‘lish.
Turli miqdorlar haqida tasavvurlarni shakllantirish maqsadida turli amaliy mashqlar va 
misollar bajariladi, namoyish etiluvchi va alohida ko‘nikmali vositalardagi foydalaniladi. Bu ish 
barcha o‘quvchilar ishtirokida, alohida -alohida har bir o‘quvchi bilan va guruh usulida amalga 
oshiriladi. O‘quvchilar “Miqdor” tushunchasining asosiy belgilarini turli xil amaliy mashg‘ulotlar 
davomida va turli xil muammoli sharoitlar tufayli o‘zlashtirib oladilar. Miqdorlar va ularning 
o‘lchov birliklari bilan tanishuv nafaqat amaliy ahamiyatga mashq, ayni vaqtda u o‘quvchilarda 
hayotiy muammolarni ko‘ra bilish imkoniyatini shakllantirish va shu bilan ularning bilishga 
qiziqish ishtiyoqini rivojlantirishga imkon beradi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Jumayev M. E., Tadjieva z. G‘. Boshlang‘ich sinflarda matematika o‘qitish metodikasi T.: 
2005 yil
2. Internet ma’lumotlari

---

54