Ноябрь 2020 10-қисм

Ноябрь 2020 10-қисм
Тошкент
ZAMONAvIY TA’LIM TEXNOLOGIYALARI O‘QUv JARAYONINI TASHKIL 
ETISHDA XORIJIY TAJRIBALAR 
Djumanqulov Azamat Abdurahimovich 
Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti,
Pedagogika va umumiy psihologiya kafedrasi doktoranti,
telefon: [phone] 
[e-mail]
Rezume
:
xorijiy mamlakatlar tajribasidan ham ko‘rish mumkinki ta’lim mamlakat 
taraqqiyotining eng muhim omillaridan biridir. Mamlakatimizda ham mustaqillik tufayli shaxs 
manfaati va ta‘lim ustuvorligiga e’tibor ortdi.
 
ushbu maqolada oliy ta’lim muassasalarida о‘qitish 
sifatini xorijiy tajribalar asosida monitoring qilish haqida fikr yuritiladi.
Tayanch sо‘zlar:
oily ta’lim, kredit-modul tizimi, xorijiy tajribalar, kadrlar tayyorlash tizimi, 
taʼlim sifati, о‘quv dasturlari,
Yurtimizdagi ilg‘or oliy ta’lim muassasalarida an’anaviy o‘qitish tizimidan voz kechilib, 
dunyo tajribasidan o‘tgan usul va uslublardan foydalanish yo‘lga qo‘yilmoqda. 2013-yildan 
buyon mamlakatimizdagi tibbiyot oliy ta’lim muassasalari, 2016–2017-o‘quv yilidan Toshkent 
davlat yuridik universitetida talabalar o‘qitishning modul tizimi asosida ta’lim olayotgan bo‘lsa, 
2018–2019-o‘quv yilidan Muhammad al-xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari 
universitetid kredit tizimiga o‘tildi. “Oʻzbekiston Respublikasi oliy taʼlim tizimini 2030-yilgacha 
rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash toʻgʻrisida” Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 
2019-yil 8-oktabrdagi farmonida taʼlim sifati zamonaviy yangi bosqichga koʻtarish, ijtimoiy 
soha va iqtisodiyot tarmoqlarining barqaror rivojlanishiga munosib hissa qoʻshadigan, mehnat 
bozorida oʻz oʻrnini topa oladigan yuqori malakali kadrlar tayyorlash tizimini yoʻlga qoʻyish, 
taʼlim sifatini yaxshilash borasidagi ilgʻor xorijiy tajribalarni oʻrganish va amaliyotga tatbiq 
etish jarayonlarini jadallashtirish, oliy taʼlim muassasalarida oʻquv jarayonini bosqichma-
bosqich kredit-modul tizimiga oʻtkazish kabilar ko‘zda tutilgan edi[1].
Kredit-modul tizimi 1989-yili bir qancha Yevropa universitetlarida sinovdan muvaffaqiyatli 
o‘tgan. Dastlab, ECTS kreditlash tizimi SOCRATES / ERASMuS dasturi (1988-1995) asosida 
ishlab chiqilgan. ushbu tizim tajriba sxemasi bo‘yicha 6 yil davomida sinov davrida bo‘lib, unda 
Evropa Ittifoqidagi 145 ta universitet ishtirok etib, 5 ta ta’lim yo‘nalishini qamrab oldi: MBA 
(biznes boshqaruvi), kimyo, tarix, texnik-mexanika va tibbiyot. 1996-97 yillarda ECTS tizimi 
38 ta yangi universitetlarda (shu jumladan 348 ta fakultetda) va 36 ta nostandart universitetlarda 
(shu jumladan 206 ta fakultetda) qo‘llanila boshlandi[2].
ECTS (Evropa kredit tizimiga o‘tkazish)dan foydalanish ayniqsa quyidagi mamlakatlarda 
keng tarqalgan: Gretsiya va Shvetsiya (80%), Finlyandiya va Polsha (81,5%), Avstriya (84%), 
Ruminiya (87%), Norvegiya (90%), Irlandiya va Daniya (93%). ECTS dan tashqari tizimlar 
Buyuk Britaniya (45,5%) va Turkiyada (58%) eng ko‘p qo‘llaniladi. Ba’zi mamlakatlarda nisbatan 
katta foiz na ECTS tizimidan va na boshqa shunga o‘xshash tizimdan foydalanmaydi: masalan, 
Portugaliyada (34%), Bolgariyada (38,5%) va vengriyada (44%). Janubi-Sharqiy Evropa[3]. 
Modul va kredit tizimlari bir-birini to‘ldiradi. Modul alohida o‘quv fani bo‘lib, o‘zida tegishli 
bilim hamda kasbiy jihatlarga doir ma’lumotlarni qamrab oladi. “Modulli o‘qitishda, о‘quv 
dasturlarini to‘la, qisqartirilgan va chuqurlashtirilgan tabaqalash orqali, o‘qitishni tabaqalashtirish 
imkoniyati mavjud bo‘ladi, ya’ni o‘qitishni individuallashtirish mumkin bo‘ladi” [4].
“Modulli ta’lim- o‘qitishning istiqbolli tizimlaridan biri hisoblanadi, chunki u odam bosh 
miyasining o‘zlashtirish tizimiga yahshi moslashgandir. Modulli o‘qitish asosi inson bosh miyasi 
to‘qimalarining modulli tashkil etilganiga tayanadi” [5]. Kredit-modul o‘qitish tizimi esa, har 
bir o‘quv moduli tarkibini tuzishga asoslangan modulning o‘quv natijalari va yakuniy nazoratni 
kuzatib borish orqali ta’lim oluvchilarning bilim, ko‘nikma va kompetensiyalarini muntazam 
ravishda baholab boruvchi o‘quv dasturini o‘zlashtirish jarayonini tashkil etish tizimi hisoblanadi.
Hozirgi kunda O‘zbekiston Respublikasida amalga oshirilgan uzluksiz pedagogik ta‘limning 
ustuvor yo‘nalishlari «Ta‘lim to‘g‘risida»gi qonunda belgilangan qoidalar asosida hayotga tatbiq 
etib borilmoqda. Dunyo kasbiy ta‘limini o‘rganmay turib, bu sohada yangi islohotlarni amalga 
oshirib bo‘lmaydi. Bu borada bizga uzluksiz ta‘lim tizimini olib boruvchi davlatlar tajribasi, 

---

52