Novda shaklini turlicha o‘zgartiradigan o‘simlik organidir

O‘simliklarning jinsiy ko‘payishi.

12.Urug’kurtakning tuzilishi va tiplari.

1.Urug’kurtakning tuzulishi.
2. Urug’kurtakning tiplari. Urug‘kurtakning ichki tuzilishida quydagi tarkibiy qismlar ajratiladi. Urug‘bandi, nusellus, integument,mikropil va xalaza. Urug‘bandi urug‘kurtakning qisqa oyoqchasi bo‘lib, u yordamida platsentaga birikadi. Urug‘kurtakning urug‘bandig birikkan joyi chok deb ataladi. Nusellus – urug‘kurtakning o‘rta qismini egallab turuvchi parenxima to‘qimasidan iborat. Nusellusning atrofida ko‘p hujayrali qoplamlar – integument bilan o‘ralgan. Gulli o‘simliklarning evolyusiyasi jarayonida nusellusning qobig‘i yupqalashib borgan. Integument ko‘pchilik ikki pallalilarda bir qavat, bir pallali o‘simliklarda esa odatda ikki qavatdan iborat. Integumentlar nusellusni yaxlit o‘rab olmay, balki ularning uchlari birikmay qolib, chang yo‘lini (mikropil) hosil qiladi. Chang yo‘lining qarama – qarshi tomoni xalaza deb ataladi. Urug‘kurtak taraqqiyotining dastlabki bosqichlarida, nusellus va integumentlar hosil bo‘lishidan avval, bitta hujayra o‘zining yirikligi va quyuq sitoplazma hamda yirik mag‘izga ega bo‘lishi bilan ajralib turadi. U arxesporial yoki megasporalar hosil qiluvchi ona hujayra hisobalnadi. Uruhkurtakda meyoz bo‘linish kuzatilib, bunda ona hujayra tez o‘sadi va keyin ikki marta bo‘linishidan so‘ng to‘rtta gaploid hujayra – megasporalar tetradasi hosil bo‘ladi. Tuguncha ichida bittadan – bir necha yuz ming donagacha urug‘kurtak joylashadi. Urug‘kurtak shakli o‘zgargan megasporangiy bo‘lib, uning markaziy qismi - nusellusdan yoki yadrodan va bir yoki ikkita urug‘kurtak qobig‘i integumentdan tashkil topgan. Integumentlar va nusellusning yuqori qismi bir oz ochiq bo‘lib, mikropile – chang yo‘li deyiladi. Urug‘ bandi funikulyus deb ataladi. Urug‘kurtak funikulyus orqali urug‘ o‘rni bilan aloqada bo‘ladi. Urug‘kurtakning urug‘bandi bilan birikkan joyiga urug‘kertimi deb ataladi.Urug‘kurtakning mikropilega qarama-qarshi tomoni, ya’ni nusellus va integumentlarning qo‘shilgan joyiga xalaza deb ataladi.Urug‘kurtaklar mikropilening, funikulyusining va nusellusining o‘q qismida joylashishiga ko‘ra beshta asosiy tipga bo‘linadi: