«Нотиқлик тарихи ва назарияси» фанидан ўқув-мажмуа

Фаннинг мақсади ва вазифалари

Фаннинг асосий мақсади магистр талабаларга лисоний имкониятларнинг нутқий воқеланишида вазият ва шахс омили масалаларини тадқиқ қилувчи ҳамда она тилидан фойдаланиш самарадорлигини оширишнинг назарий масалалари юзасидан баҳс қилувчи прагмалингвистика муаммолари ҳақида билим олишларига эришиш ҳамда турли матнларни лингвопрагматик таҳлил этиш ва ўргатишдан иборат. Бу мақсадга қуйидаги вазифаларни бажариш асосида эришилади: антропоцентрик лингвистик парадигмаларни билиш, прагмалингвистикадаги асосий тушунчалар ва терминларни фарқлаш, сингдириш, замонавий прагмалингвистикадаги йўналишлар (функционал ва яширин) билан таништириш, нутқий фаолият тушунчасини англаш, нутқий акт назарияси бўйича назарий билим ҳосил қилиш, нутқий мулоқот жараёни тизимини аниқлаш бўйича малака ҳосил қилиш, пресуппозиция назарияси, дейксис, дискурс ва матн тушунчалари билан таништириш, лисоний имкониятларнинг прагматик хосланишини ўрганиш.

Фан бўйича талабаларнинг билим, кўникма ва малакаларига
қўйиладиган талаблар

Фанни ўзлаштириш натижасида магистр, аввало, тилнинг антропоцентрик парадигмаси, қиёсий-тарихий тилшунослик, систем-структур тилшунослик, прагмалингвистика фанларининг предмети ва вазифалари, прагмалингвистика йўналишлари (функционал ва яширин)нинг моҳияти, ўзбек субстанциал-прагматикасининг мақсад ва вазифалари, тадқиқ тамойиллари, нутқий акт назарияси, дискурс, дейксис ва пресуппозиция тушунчалари, ўзбек мулоқот маданияти, мулоқот хулқи, ўзбек тилидаги матнларни прагмалингвистик таҳлил этиш усуллари ҳақида тасаввурга эга бўлиши лозим. Шунингдек, прагматика ва семиотикага оид назарий тушунчаларни, прагмалингвистик таҳлил усулларини, социопрагматик таҳлил методларини, семантик ва прагматика муносабатини, субстанциал-прагматик ёндашув моҳияти, методикаси ва методологиясини билиши ва улардан фойдалана олиши лозим. Пировардида талабанинг прагмемани фарқлаш, мулоқот тизимини таҳлил қилиш, нутқий вазиятни тўғри баҳолаш, прагматик омилларни асослаш, адабий тил меъёрлари ва унга хос бўлмаган ҳолатларни баҳолай олиш, прагмалингвистик ва субстанциал-прагматик таҳлил кўникмаларига эга бўлиши асосий мақсад қилиб қўйилади.