Ноорганик

Ноорганик

• Ноорганик

• NOORGANIK IONLAR

• Хужайрадаги моддалар

• Органик

• Ноорганик

• Оқсиллар
• Нуклеин кислоталар (ДНК ва РНК)
• Углеводлар
• Липидлар
• Витаминлар, АТФ

• 1.Сув, 2.ионлар, 3.О2, СО2

• Kimyoviy elementlar

• С, Н, O, N

• 98 %.

• S, P, Na, K,
• Ca, Mg, Fe, Cl

• 1.9 %.

• makroelementlar

• Сu, Co, Ni, Mn, Mo, Zn, I, F

•  0,1 %

• mikroelementlar

•  0,0001 %

• Ultramikro elementlar

• В, Br, Se, Ag, Au, V ...

• Metallar Organizmda ion ko”rinishida uchraydi.

• ионлар

• natriy-Na

• Natriy. Tartib nomeri 11, atom massasi 22,9898, tabiatda uchraydigan izotopining massa soni 23. Natriy Yer yuzida kup tarkalgan  elementlardan biri bo'lib, 2.63% ga teng.
• Natriy minerallari qatoriga: NaCl-galit yoki toshtuz, Na2SO4*10H2O mirabilit yoki gluaber tuzi, Na3AlF6-kriolit, Na2SO4*K2SO4 glazerit, Na2SO4*MgSO4*4H2O astraxanit, NaNO3 chili selitrasi va boshqalar kiradi.

• Kislorod tabiatda erkin va birikma xolida uchraydi. Xavoda xajm jixatidan 20.9% og'irlik jixatidan 23.2% kislorod bor. Yer kobigida kislorodning
• umumiy miqdori (dengiz suvida va xavodagisi bilan) kariyb 50% ga yetadi. Kislorod Yer kobigida eng kup tarkalgan element xisoblanadi.

• Kislorod

• O2

• H2O

• H2

• O2

•  Na+

•  

•  Na+ organimda hususan hujayralarda o’tkazuvchanlik funksiyasini boshqaradi. Nerv sistemasining faoliyati ham shu eliment ioni orqali boshqariladi.

Ca2+

• Ca2+

• Yer kobigida kalsiyning 6 ta, stronsiyning 4 ta, bariyning 7 ta stabil izotopi bor. Bulardan eng kup tarkalganlari 40Ca (96.97%), 88Sr (82.56%), 138Ba (71.66%) dir. Tabiiy radiy 8 ta radioaktiv izotopdan iborat.
• Olinishi. Metall kalsiy, stronsiy va bariy birinchi marta 1808 yilda Devi tomonidan elektroliz yuli bilan olingan.
• Kalsiy CaCL2 bilan CaF2 aralashmasini suyuqlantirib elektroliz qilish orqali xosil qilinadi; bundan tashqari vakuumda alyuminotermiya usuli bilan xam olinadi:
• 6CO + Al --> 3CaO+ Al2O3 + 3Ca

• Kalsiy suyak tarkibida uchrab unga mustahkamlik beradi

• Ca3(PO4)2 tuzi shaklida suyak to’qimasida uchraydi

•  Magniy. Tartib nomeri 12, atom og'irligi 24,312. Yer yuzida Mg ning og'irlik klarki 1.93% (atom klarki 1.4%). Tabiatda magniyning uchta izotopi bor: 24Mg (78.6%), 25Mg (10.11%), 26Mg(11.29%); yana uchta suniy izotopi xam ma'lum

• Mg

• Magniy o’simliklar uchun juda muhum, ularda kechadigan fotosentiz jarayonini boshqaradi. Bujarayonni tezlashishida muhum hisobanadi.

• Mg2+

• Magniy

• Fosfor - tartib nomeri 15, atom og'irligi 30,9738, elektron konfigurasiyasi KL  3S23p3. Tabiatda fosfor yagona izotop 31P xolida uchraydi

• Fosfor xayvon organizmining nerv, miya, suyak, tish, mushak va xokazo qismlari tarkibiga kiradi. Usimliklar organizmining kuruk tarkibiga kiradi. Usimlik organizmining kuruk moddasida 0,5-2% fosfor bo'ladi. Usimlik organizmida fosfor «karigan» barglardan «yosh» barglarga, poyadan urugga kuchib turadi. Odam organizmida 3-4 kg.ga kadar fosfor bo'ladi.

• Fosfor inson organizmining xarakatlanishi, oziklanishida, ko'payishi va nafas olish va fikrlash faoliyatida aktiv ishtirok etadi.

• P

• Temir qon tarkibini tashkil etadi. Gemoglabin tarkibidagi gem moddasi temir ionlaridan iborat.

• Oltingugurt S,

• . Organiq olamda oltingugurt usimlik va xayvon oksili tarkibida bo'ladi. U uglerod, kislorod, vodorod , azot va fosfor kabi xayot uchun eng zarur elementlardan biridir

• S + O2 = SO2

• 2H2S + O2 = 2S + 2H2O

• C1-, , J-

• CI2, ,

• J2

• Ftor, och sarik-yashil tusli utkir xidli gaz, nafas yuli shillik pardalarini achitadi va nafasni bugadi.Organizmda kam miqdorda uchraydi ammo juda ahamiyati katta.Oksidlanish-qaytarilishda muhum ahamiyatga ega.

• , oshkozon suyuqligida 0,3-0,4% HCL ning bo'lishi juda katta fiziologik axamiyatga ega. Inson va xayvonlar organizmida  NaCI ning borligi organizm xujayralarida «suv balansini» boshqarib turadi.

• F2

• . Yod odatda brom uchraydigan joylarda bo'ladi. Yodning tabiatda tarkalganligi katta axamiyatga ega. Yod birikmalari organizmda modda almashinuvini yulga solib turishda muxim rol uynaydi. Organizmda yod yetishmay kolganda endemik bukok deb ataladigan kasallik vujudga keladi.

Zn organizmda muhum ahamiyat kasb etadi. Balog’at yoshidagi o’smirlarni balog’atga yetish jarayonini boshqaradi va bu jarayonni narmal kechishini ta’minlaydi.