Noorganik moddalar kimyoviy texnologiyasi

AMALIY MASHG’ULOT №7
MAVZU: KONTAKT APPARATI UCHUN KERAK BO’LGAN VANADIY KATALIZATORI HAJMINI TOPISH HISOBLARI
Og‘irligi m₂=750 tonna C₂=5% li H₂SO eritmasini tayyorlash uchun necha tonna S₁=93% kuporos moyi va texnologik suv kerak. Kuporos moyi va texnologik suvning miqdorlari og‘irlik va hajmiy o‘lchov birliklarida hisoblansin.
Berilgan:
m₂=750 t H₂SO₄
C₂=5% H₂SO₄
₁=93% H₂SO₄=1,8279 t/m³ (Bu qiymatlar ma’lumotnomadan olinadi).
₂=5% H₂SO₄=1,0317 t/m³
m₂93% H₂SO₄ m₃H₂O?
V₁93% H₂SO₄ V₂H₂O?
Masalani echimi:
1
93
. Bu masalaning echimi uchun Krest qoidasi asosida praporsiya tuzamiz.

2. m₂=750 t S₂=5% H₂SO₄ eritmasini tayyorlash uchun 93%-lik kuporos moyini sarfini xisoblaymiz;

9 3t 5% H₂SO₄ 5t 93% H₂SO₄
m ₁t 5% H₂SO₄ m₂t H₂SO₄
m₂ 93% H₂SO₄=
m₂ 93% H₂SO₄= =40,3 t 93% H₂SO₄

3. Texnologik suvni sarfini xisoblaymiz:
9 3t5% H₂O₄ 88t texnologik H₂O
m ₁t5% H₂O₄ m₃t texnologik suv

Bu erdan:

m₃ H₂O ;
m₃ H₂O N₂O
4. Xisobimiz to‘g‘riligini bilish uchun
m₂+m₃ =40,3t+709,7t =750t 5% H₂SO₄
Demak, og‘irlik o‘lchov birliklarida bajarilgan hisoblar to‘g‘ri ekan.
Endi sulfat kislotasi va texnologik suvning xisoblab topilgan og‘irlik miqdoridan ular hajmi miqdorlarini hisoblaymiz.
5. 40,3t 93% H₂SO₄ necha m³ hajmni egallaydi?
V₁ 93% H₂SO₄ 93% H₂SO₄

6. 709,7 H₂O necha m³ hajmni egallaydi?

V₂H₂O H₂O
bu erda H₂O texnologik suvning zichligi.

7. 750 t 5% H₂SO₄ ning hajmini aniqlaymiz.

Bu hajm ikki usul bilan aniqlanishi mumkin.
A). 93% H₂SO₄ hajmiga H₂O hajmini oddiy qo‘shish usuli bilan, ya’ni;

V_3/a=V₁+V₂=22,047m³ +709,7m³=731,747m³ 5% H₂SO₄

B). 5% H₂SO₄ hajmini uning zichligi orqali xisoblash:

V_3/a 5% H₂SO₄

Bu natijalardan haqiqiysi V_3/b =726,955 m³dir, V_3/b =731,474 m³ esa noto‘g‘ri javobdir, chunki sulfat kislotasi suvda juda yaxshi eriydi. SHu munosabat bilan
A) usuli bir-birida erimaydigan moddalar uchungina to‘g‘ridir.

Mustaqil ishlash uchun topshiriqlar
Berilgan.
SO₂ ni SO₃ ga oksidlash kontakt apparatidagi katlam ichidagi xarorat 595⁰S.

1. 
   t₁=595⁰C
   
2. 
   P_SO2=11,4%SO₂
   
3. 
   P_O2=0,6%O₂
   
4. 
   P_N2=79%N₂
   

O’choq gazining sarfi

5. 
   V_o’ch =140000m³/soat
   

O’choq gazining chiziklik tezligi

6. 
   W_o’ch =1,42m/sek
   

595⁰S dagi SO₂ ni SO₃ ga oksidlash tezligi doyimiyligi

7. 
   E=23000 kkal/ mol
   

V₂O₅ katalizatorning aktivlanish energiyasi katalizatorlari.

8. 
   s=1,34 ortikchalik koeffitsienti
   
9. 
   x=0,54 SO₂ ni SO₃ ga ammoniy oksidlanish koeffitsienti
   

X=PSO₃ / PSO₃+PSO₂ <1

10. 
    Ko=9,4∙10⁶-V₂O₅ katalizatori uchun doimiy
    
11. 
    Kurilmadagi umumiy bosim R=1 atm.
    

Yo’qoridagi sharoitlarida kuyidagilar xisoblanadi.

1. 
   Reaktorning, ya’ni kontakt apparatidagi katalizning xajmi xisoblansin.
   
2. 
   Kontakt apparatining diametri xisoblansin.
   
3. 
   Katalizator katlamining balandligi xisoblansin.
   

Nazorat savollari

1. 
   Kontakt apparatidagi katalizning xajmi .nimaga teng?
   
2. 
   Kontakt apparatining diametri qanday xisoblanadi
   
3. 
   Katalizator katlamining balandligi qanday hisoblanadi?
   
4. 
   Sarf koeffitsient nima ?
   
5. 
   Moddiy balans qanday tuziladi?
   
6. 
   Reaksion aralashmaning miqdoriy ko‘rsatgichlari orasidagi o‘zaro nisbatlar anday tuziladi?
   

AMALIY MASHG’ULOT №8
MAVZU: OLTINGUGURTNI YOQISH O’CHOG’INING TEXNOLOGIK HISABLARI

Masalaning sharti:
Tarkibida 9% oltingurugut dioksidi gazi bo‘lgan o‘choq gazidan soatiga necha m³ ishlab chiqarish kerak, agarda sexning sulfat kislota bo‘yicha quvvati 1560 t/kuniga bo‘lsa va H₂SO₄ konsentratsiyasi 93% H₂SO₄ bo‘lsa, o‘choq gazini yo‘qolishi 0,5% bo‘lsa.
Berilgan:
1. P_(SO2) =9% SO₂
2. m=1560 t/kun
3. =93 % H₂SO₄
4. =0,5%
5. τ 24 =soat/kun
V^III_u.g) =?
Masalaning echimi:
1 t 100% li H₂SO₄ ishlab chiqarish uchun kerak bo‘lgan o‘choq gazini hajmini aniqlaymiz;

2. Agar o‘choq gazining yo‘qolishi 0,5% bыlsa 1 tonna 100% li H₂SO₄ ishlab chiqarish uchun necha m³ o‘g sarflanadi?
V¹_(u.g)= V(o‘g)ּ(1+%/100%)=2540*(1+0,5/100)= (o‘g) H₂SO₄
3. 1t 93% H₂SO₄ ishlab chiqarish uchun necha m³ o‘choq gazi kerak bo‘ladi?
V¹¹ (ug) =V¹(ug)ּ93% /100% =2552,7ּ93%/100% = (o‘g) H₂SO₄
4. Soatiga necha tonna H₂SO₄ ishlab chiqiladi?

5. Soatiga necha m³ o‘choq gazi kerak?
_V^III(o‘.g) =V¹¹(o‘.g)ּm¹ =2374ּ65= 154310