Noming mangu yashar bor ekan o’zbek

1­………/O’zbek adabiy tilining asoschisi,adabiyotimizning so'nmas yulduzi ,buyuk bobokalonimiz Mir Alisher Navoiy 1441-yil 9 – fevralda Hirot shahrida tavallud topganlar. Yosh Alisher bolaligidan o’tkir zehnli va ziyrak ,ilmga chanqoq bo’lgan 4-5 yoshdayoq o’qish va yozishni bilib olgan. Chunki Alisherning otasi G’iyosiddin kichkiona ham savodxon kishi bo’lib , o’g’lining ilmli bo’lishiga katta e’tibor qaratgan. Alisher 9 yoshga kirganda she’rlar yoza boshlagan.Navoiy bobomiz nafaqat ona tilini yaxshi bilganlar,balki fors,arab tillarini ham puxta bilganlar. Buyuk alloma o’zbek tilining javohir xazinasini benihoya boyligi ,badiiy nutq madaniyatining nihoyat darajada yuksakligini o’zbek tili Go’zallligini , nafisligini o’z g’azallarida to’la namoyan etganlar. Navoiy 15 yoshlarida o’z she’rlari bilan zamonasining mashhur shoirlarining diqqatini o’zga tortadi

2…………./.
2..1>Noming mangu yashar bor ekan o’zbek

Yuraklar ko’kida oftob singari
Sen kezgan bo’stondan,ne tong gul uzdik
Ey,o’zbek nazmining buyuk sarvari.
2..2>Ne men , butun ulus senga ta’zimda
Sen bizga quyoshdek yuksak insonsan
Qadring sarbalanddir mulki azimda
Sen bizga padarsan, bizga sultonsan.
2...3>So’z mulkida garchi ko’p o’tgan shohlar
Siz kabi muzaffar kishvariston yo’q,
Xoqondek siylagan oliy dargohlar,
Sizga teng donishmand,xisrav nishon yo’q.
2..4>Yo’qdir turk nazmida siz qadar daho,
‘’Xamsadan ‘’ buyukroq asar hamon yo’q.
Yo’qdir ‘’Xazoyin –ulb –moniy ‘’- yakto
Sizsiz Xurosonu buyuk Turon yo’q.

2..5>Siz millat ruhisiz,millat faxrisiz

Sizdek shamsul millat,zebi jahon yo’q.
Siz bilan toabad baland qadrimiz
Tangri nazar qilgan sizdek komron yo’q.

3…6>Yo’qdir sizdek xoqon bu jahon aro

Nazmda zabardast bir qahramon yo’q.
Yo’qdir piri komil bir dostonsaro
So’z mulkida sizdek Sohibqiron yo’q.

3………………………………………………………….\

3…1> Chin so’z — mo’tabar;
Yaxshi so’z qisqa — muxtasar.

3…..2> Ilm o'qib,unga amal qilmagan,yerni shudgor qilib,urug' sochmagan yoki urug' sochib,hosil ola olmagan kishiga o'xshayd.

3…..3> Билмаганни сўраб ўрганган олим,

Орланиб сўрамаган ўзига золим

3……4>Билмаганни сўраб ўрганган олим,

Орланиб сўрамаган ўзига золим
5…………………………………………………………………/
Shoh va shoirning suronli hayot yo’li uning Hind tuprog’ida amalga oshirgan buyuk ishlari jahon adabiyotiga qo’shgan ulkan hissasi birin – ketin gavdalanadi .Shoh va shoir bobomizning hayoti va ijodi bilan tanishsak. Z.M.Bobur 1483 –yil 14-fevralda Farg’ona viloyatining poytaxti Andijonda tug’ilgan.Shahzodalarga xos ta’lim – tarbiya olgan Bobur 12 yoshida taxtga o’tirgan. Bobur toj taxt uchun bo’lgan urush tufayli Andijondan chiqib ketib Hindistonda buyuk boburiylar sulolasiga asos soldi.Hindistonda qudratli saltanat o’rnatgan ,davlatning gullab yashnashiga katta hissa qo’shgan sevimli shoirimiz 1530 -yil Agra shahrida olamdan o’tganlar. Shoh va shoirning suronli hayot yo’li uning Hind tuprog’ida amalga oshirgan buyuk ishlari jahon adabiyotiga qo’shgan ulkan hissasi birin – ketin gavdalanadi .Shoh va shoir bobomizning hayoti va ijodi bilan tanishsak. Z.M.Bobur 1483 –yil 14-fevralda Farg’ona viloyatining poytaxti Andijonda tug’ilgan.Shahzodalarga xos ta’lim – tarbiya olgan Bobur 12 yoshida taxtga o’tirgan. Bobur toj taxt uchun bo’lgan urush tufayli Andijondan chiqib ketib Hindistonda buyuk boburiylar sulolasiga asos soldi.Hindistonda qudratli saltanat o’rnatgan ,davlatning gullab yashnashiga katta hissa qo’shgan sevimli shoirimiz 1530 -yil Agra shahrida olamdan o’tganlar.U o’z umri davomida ‘’Boburnoma’’ ’’Mubayyin al zakot’’,’’Xatti Boburiy “Harb ishi’’ kabi ko’plab nasriy va she’riy asarlar yaratdi.
6…………………………………………………………………….\
6…1>MUSHKULDUR
Agarchi sensizin sabr aylamak, ey yor, mushkuldur,
Sening birla chiqishmoqlik dag'i bisyor mushkuldur.
Mizojing nozik-u sen tund, men bir beadab telba,
Sanga holimni qilmoq, ey pari, izhor mushkuldur.
Ne osig' nola-u faryod xobolud baxtimdin,
Bir unlar birla chun qilmoq ani bedor mushkuldur.
Manga osondurur bo‘lsa, agar yuz ming tuman dushman,
Vale bo‘lmoq jahonda, ey ko‘ngul, beyor mushkuldur.
Visolinkim tilarsen nozini xush tortg'il, Bobur,
Ki olam bog'ida topmoq guli bexor mushkuldur.

6…2>KO‘RGAMEN

Ne vafo umrumda ul jonu jahondin ko’rgamen,
Kim vafo jondin ko’rubdurkim, men ondin ko’rgamen.
Ko’z yo’lidin ul sari husnun nazar aylar edim,
Qon yoshim ul yo’lni tutti, emdi qondin ko’rgamen.
Yorab, ul kun shum toli’din manga bo’lg’aymukim
Jonima orom ul oromi jondin ko’rgamen.
Ko’z ko’rar, lekin solur meni balog’a bu ko’ngul,
Bu baloni necha chashmi xunfishondin ko’rgamen.
Bartaraf qilg’il vafo istarni eldin, Boburo,
Ul g’alatdurkim, vafo ahli jahondin ko’rgamen.
6…3>YAXSHILIG‘
Kim ko’rubtur, ey ko’ngul, ahli jahondin yaxshilig’,
Kimki ondin yaxshi yo’q, ko’z tutma ondin yaxshilig’.
Bu zamonni nafi qilsam ayb qilma, ey rafiq,
Ko’rmadim hargiz, netayin, bu zamondin yaxshilig’.
Dilrabolardin yomonliq keldi mahzun ko’ngluma,
Kelmadi jonimg’a hech oromi jondin yaxshilig’.
Ey ko’ngul, chun yaxshidin ko’rdung yomonlig’ asru ko’p,
Emdi ko’z tutmoq ne ya’ni har yomondin yaxshilig’.
Bori elga yaxhshilig’ qilg’ilki, mundin yaxshi yo’q
Kim, degaylar dahr aro qoldi falondin yaxshilig’.
Yaxshilig’ ahli jahonda istama Bobur kibi,
Kim ko’rubtur, ey ko’ngul, ahli jahondin yaxshilig’.
7……………………………………………………………………………\
Odami ersang ,demagil odami
Onikim yo’q xalq g’amidin g’ami.
Otangni oy deb bilsang,
Onangni quyosh deb bil.

6..4>TOPMADIM

Jonimdin o’zga yori vafodor topmadim,
Ko’nglumdin o’zga mahrami asror topmadim.
Jonimdin o’zga jonni dilafkor ko’rmadim,
Ko’nglum kibi ko’ngulni giriftor topmadim.
Usruk ko’ziga toki ko’ngul bo’ldi mubtalo,
Hargiz bu telbani yana hushyor topmadim.
Nochor furqati bila xo’y etmisham, netay,
Chun vaslig’a o’zumni sazovor topmadim.
Bore boray eshigiga bu navbat, ey ko’ngul,
Nechaki borib eshigiga bor topmadim.
Bobur, o’zungni o’rgatako’r yorsizki, men
Istab jahonni muncha qilib yor topmadim.

6..5>TOPILMAS

Sendek menga bir yori jafokor topilmas,

Mendek senga bir zori vafodor topilmas.
Bu shaklu shamoyil bila xud huru pariy sen
Kim, jinsi bashar ichra bu miqdor topilmas.
Ag’yor ko’z ollidaku ul yor ayon yo’q,
G’amxore ko’ngul ichrayu g’amxor topilmas.
Ey gul, meni zor etmaki, husnung chamanida
Ko’zni yumub ochquncha bu gulzor topilmas.
Bobur, seni chun yor dedi, yorlig’ etgil,
Olamda kishiga yo’q esa yor topilmas